IN DE HOEVEN VAN EEN DEMENTEREND PAARD Een neoformalistische analyse van de rol van animatie bij de ervaringsrepresentatie van dementie in Bojack Horseman
Summary
Vanuit disability en dementia studies wordt gepleit tegen de stigmatiserende werking van dementierepresentaties in culturele uitingen. Ervaringsrepresentatie van dementie zou dit proces kunnen tegengaan, door toeschouwers bewust te maken en kritisch na te laten denken over de stoornis. Aan de hand van een neoformalistische analyse van animatieserie BoJack Horseman worden de mogelijkheden van animatietechnieken bij het representeren van deze subjectieve ervaring verkend. Hiervoor is de aflevering “Time’s Arrow” – waarin een dementie-ervaring wordt verkend aan de hand van een flashback – analyseobject. Er wordt uiteengezet hoe verschillende animatieconventies bijdragen aan (1) het construeren van de flashback, (2) de subjectiviteit van de flashback en (3) de representatie van dementiesymptomen, waarbij ook de rol van de narrative dispossession van het demente personage in acht wordt genomen. Uit de analyse blijkt dat animatietechnieken adequaat bijdragen aan de constructie van een subjectieve flashback, maar de verweving van dementiesymptomen in de narratieve structuur niet plaatsvindt. Voornamelijk metamorphosis wordt ingezet om de symptomen een figurerende rol te laten spelen, waarbij de representatie van de ervaring van deze symptomen niet aan bod komt. Narrative consistency en coherency en emplotment worden behouden, waardoor de desoriënterende ervaring van dementie niet gerepresenteerd wordt. De ervaringsrepresentatie wijkt af van de medisch georiënteerde, stigmatiserende representaties die in de literatuur worden aangehaald, maar doordat de narrative dispossession van het demente personage de verhaalstructuur nauwelijks beïnvloedt is er ruimte voor verbetering in het representeren van de ervaring van dementiesymptomen.