Een ondersteunende hand voor succesvol re-integreren; Een interdiscipinair onderzoek naar aangrijpingspunten voor een succesvolle re-integratie van ex-gedetineerden in Nederland

Abstract

Nederland kent een afname van 10.000 gedetineerden ten opzichte van 2009. Ondanks deze daling blijft het recidivepercentage hoog met 46,5% binnen twee jaar na vrijlating (DJI, 2020a, CBS, 2020). In deze interdisciplinaire literatuurstudie is onderzocht hoe het bestaande re-integratieproces kan worden verbeterd met de onderzoeksvraag: ‘Welke aangrijpingspunten kunnen bijdragen aan een succesvolle re-integratie van mannelijke (ex-) gedetineerden uit een penitentiaire inrichting in Nederland?’ De focus op de grootste gevangenispopulatie van Nederland, namelijk mannen in de penitentiaire inrichtingen (PI), biedt de mogelijkheid om een zo groot mogelijke impact te bewerkstelligen op het totaal aantal succesvolle re-integraties. Een succesvolle re-integratie is gedefinieerd als een combinatie van het uitblijven van recidive en het hebben van een hoge kwaliteit van leven. Het niet succesvol re-integreren en het daaruit voortvloeiende hoge recidivepercentage is een complex probleem vanwege de vele actoren, met ieder eigen belangen, die betrokken zijn bij het re-integratieproces. Derhalve is interdisciplinair onderzoek gedaan, waarbij onderwijswetenschappen en sociale psychologie hebben gekeken naar de situatie binnen detentie en culturele antropologie naar de situatie na detentie. Vanuit onderwijswetenschappen is onderzocht hoe leerprocessen gefaciliteerd kunnen worden, waaruit blijkt dat het stimuleren van autonome motivatie een belangrijk aangrijpingspunt is. Sociale psychologie beargumenteerd dat en een ondersteunende rol van de PIW’er in het proces zorgt voor een hogere rechtvaardigheidsperceptie, wat het recidiverisico vermindert. Culturele antropologie concludeert dat externe factoren, waaronder een sociaal stigma en geen ondersteunende begeleiding, een belemmeringen vormen voor een succesvol re-integratieproces. Uit de geïntegreerde inzichten is geconcludeerd dat de rol van de begeleider het belangrijkste aangrijpingspunt binnen het re-integratieproces is. Een ondersteunende begeleiding van een (ex-)gedetineerde draagt eraan bij dat een (ex-)gedetineerde actieve verantwoordelijkheid neemt voor het opbouwen van zijn leven buiten de criminaliteit. Onderzoek vanuit andere disciplines en onderzoek naar andere aspecten van het re-integratieproces is nodig voor een completer inzicht van en oplossing voor het hoge recidivecijfer in Nederland.