De Rol van Indoctrinatie in de Verenigingskerk Een Interdisciplinair Onderzoek

Abstract

In deze interdisciplinaire scriptie is onderzoek gedaan naar de rol van indoctrinatie in de Verenigingskerk. De rol van indoctrinatie is vanuit vier verschillende disciplines behandeld, namelijk communicatie- en informatiewetenschappen, sociale, gezondheids- en organisatiepsychologie, culturele antropologie en internationale betrekkingen in historisch perspectief. Het onderzoek heeft als doel de vier inzichten te integreren en zo een antwoord te kunnen geven op de vraag “Welke rol speelt indoctrinatie in de Verenigingskerk?” Vanuit de communicatie is onderzoek gedaan naar de gevolgen van indoctrinatie op het individu met ex-leden van de Verenigingskerk als belangrijkste bron. De psychologie heeft literatuuronderzoek gedaan naar sociaalpsychologische processen en hersenspoelen in de Verenigingskerk. Vanuit de antropologie is gekeken naar de rol die indoctrinatie speelt in de Verenigingskerk op basis van een analyse van reciprociteit. Internationale betrekkingen heeft aan de hand van verschillende conflicttheorieën en gewelddadige verbeeldingen de potentie tot geweld in de Sanctuary Church, een aftakking van de Verenigingskerk, onderzocht. De vier disciplinaire inzichten zijn geïntegreerd door eerst een common ground te creëren, waardoor de conflicten tussen de disciplines zijn opgelost, om vervolgens door middel van de more comprehensive understanding een antwoord op de hoofdvraag te geven. De more comprehensive understanding laat zien dat de aanwezige indoctrinatie in de Verenigingskerk religieus van aard is en drie belangrijke factoren bevat: ideologische wederkerigheid, de buitenwereld en de (groeps)identiteit van de leden. Ideologische wederkerigheid beïnvloedt zowel de manier van indoctrinatie als de overtuigingen die overgebracht worden; het is de drijfmotor achter de aanwezige religieuze indoctrinatie in de Verenigingskerk. Indoctrinatie geeft betekenis aan buitenwereld aan de hand van de ideologie van de Verenigingskerk. Dit wordt gebruikt om potentiële leden te werven, om huidige leden in de sekte te houden en om te legitimeren dat de kerk zich afzet tegen de buitenwereld. Ten slotte geeft indoctrinatie vorm aan zowel de groepsidentiteit als de persoonlijke identiteit van de leden. Als resultaat zorgt indoctrinatie voor de vorming van extreem toegewijde leden, die in het geval van de Sanctuary Church een potentie tonen tot geweld.