De nieuwe historische contexten betekenisvol en interessant maken voor vrouwelijke leerlingen. Hoe doe je dat? Een ontwerponderzoek op basis van adviezen van geschiedenisdocenten en de vertaling hiervan in didactisch materiaal.

Abstract

In dit ontwerponderzoek staat het volgende onderwijsvraagstuk centraal: de beperkte interesse en het minimaal inzien van nut van vrouwelijke leerlingen in het vak geschiedenis. Het is lastig de lesstof als interessant en betekenisvol te ervaren, als de leerling zich er niet in kan herkennen. De onderzoekscasus zijn de herschreven historische contexten. Hier zijn vrouwelijke perspectieven nog steeds grotendeels afwezig. Met dit onderzoek wil ik te weten komen wat er gebeurt op het moment dat een les over een historische context op een ‘vrouwvriendelijke wijze’ wordt vormgegeven. De onderzoeksvraag is: op welke manier kan een geschiedenisdocent(e) zijn of haar les over een historische context vormgeven, zodat de inhoud voor vrouwelijke leerlingen betekenisvol en interessant wordt?

Op basis van de adviezen van twaalf geschiedenisdocenten, over de manier waarop een dergelijke les kan worden vormgegeven, verbeter ik mijn eerder gecreëerde model. Het nieuwe model bevat een tiental inhoudelijke en didactische ontwerpcriteria, die laten zien waaraan een vrouwvriendelijke geschiedenisles moet voldoen. Dit model vormt het fundament voor een door mij te ontwerpen educatief product over een historische context. Het educatief product is een mysterie over een ontdekte vluchttunnel van Oost- naar West-Berlijn, tijdens de Koude Oorlog. De mysterie-opdracht is bestemd voor havo 5-klassen, die lessen volgen over de historische context ‘Duitsland in Europa (1918-1991)’.

Een zestal geschiedenisdocenten in de bovenbouw van het havo en vwo geeft feedback op de eerste versie van het ontworpen mysterie. Dit leidt tot een verbeterd lesontwerp. Een geschiedenisdocente van een VAVO-school in de Randstand test het mysterie twee keer in een havo 5-klas op doeltreffendheid; is het betekenisvol en interessant voor (vrouwelijke) leerlingen? De lessen vinden online plaats, waarbij ik zal observeren. Tot slot evalueer ik het lesverloop en het mysterie met de docente en de leerlingen. Daarna worden voor de tweede keer verbeteringen in het mysterie aangebracht.

De analyse, het educatief product en de terugkoppeling verwerk ik in de conclusie. Hier wordt antwoord gegeven op de onderzoeksvraag. Een belangwekkend resultaat van dit ontwerponderzoek is dat het mysterie, waarin vrouwelijke perspectieven een aanzienlijke rol hebben, door de meeste vrouwelijke én mannelijke havo 5-leerlingen als interessant en betekenisvol wordt ervaren. Daarom kan ik stellen dat het de moeite waard is een historische context op een vrouwvriendelijke wijze vorm te geven.

In de discussie ga ik in op eventuele verbeteringen van dit onderzoek en de mogelijkheden tot vervolgonderzoek. Ik sluit af met enkele praktische aanbevelingen voor docenten, over elementen die een plek verdienen in een vrouwvriendelijke geschiedenisles.