| dc.description.abstract | In dit onderzoek is onderzocht hoe administratieve lasten worden toegepast in beleid door
beleidsmakers. Administratieve lasten zijn de leer-, psychologische- en nalevingskosten die de burger
ervaart in haar interactie met de overheid. Omdat administratieve lasten diverse negatieve effecten
met zich mee kunnen brengen, met verschillende effecten op verschillende doelgroepen, is het van
belang om eerder in het proces inzicht te krijgen in hoe administratieve lasten worden toegepast in
beleid. Daarnaast ontbreekt empirische kennis over het toepassen van administratieve lasten vanuit het
perspectief van de beleidsmaker in de wetenschappelijke literatuur over administratieve lasten. Om
deze redenen is in dit onderzoek de volgende onderzoeksvraag onderzocht: Hoe passen beleidsmakers
administratieve lasten toe in beleid? Met het beantwoorden van bovenstaande onderzoeksvraag wordt
beoogd om inzicht te krijgen in hoe en welke administratieve lasten worden toegepast in beleid, welke
rol de beleidsmaker hierin speelt en hoe de beleidsmaker keuzes maakt met betrekking tot het
opleggen van administratieve lasten.
Voor het beantwoorden van deze onderzoeksvraag is aan de hand van kwalitatief onderzoek data
verzameld uit documenten en interviews. De 58 documenten die zijn geanalyseerd zijn adviezen van
Adviescollege Toetsing Regeldruk, ATR, (z.d.) over (voorgenomen) wetgeving. Uit deze 58 adviezen
zijn uiteindelijk zeven adviezen gekozen waarover de betrokken beleidsmakers zijn geïnterviewd om
inzicht te krijgen in de keuzes die zijn gemaakt om tot bepaalde wetgeving met administratieve lasten
te komen en welke ruimte zij in dit proces hadden. Ook zijn vijf beleidsadviseurs van ATR
geïnterviewd om een algemeen beeld te kunnen vormen over het gebruik van administratieve lasten in
wetgeving.
Een van de belangrijkste bevindingen uit dit onderzoek is dat over het algemeen administratieve
lasten niet worden gezien door de beleidsmakers als iets dat wordt toegepast, wordt gebruikt of
bewust wordt opgelegd. Administratieve lasten worden gezien als voortvloeisels uit en
bijkomstigheden bij wet- en regelgeving. Hieruit kan worden opgemaakt dat in dit onderzoek blijkt
dat, anders dan uit wetenschappelijke literatuur naar voren kwam, administratieve lasten door de
beleidsmakers niet worden gezien als een beleidsinstrument, dus als middel voor een doel. Toch zijn
uit de interviews enkele gevallen naar voren gekomen waarbij het toch lijkt alsof de administratieve
lasten worden ingezet om een doel te dienen, namelijk om bepaalde doelgroepen te weren of om de
juiste mensen te selecteren voor een product of dienst. Ook duiden in enkele gevallen onderliggende
doelen in wetgeving, ‘hidden politics’, op het tactisch gebruiken van administratieve lasten als
beleidsinstrument. Hierbij worden niet details van de administratieve laten ingezet, zoals uit de
wetenschappelijke literatuur naar voren kwam, maar worden de gehele administratieve lasten ingezet
om onderliggende doelen te dienen. Bij de keuze voor een beleidsinstrument, waaruit administratieve
lasten vervolgens voortvloeien, is uit de bevindingen gebleken dat de ruimte die de beleidsmaker voor
die keuze hebben, sterk verschilt per wetgeving en afhankelijk is van de politieke context en
aanleiding van de wetgeving. Over het algemeen is gebleken uit de interviews dat de politiek een
grote rol speelt in het vormgeven van het beleidsinstrument. Bij de afwegingen die beleidsmakers
maken, blijkt dat bepaalde kwesties meer administratieve lasten mogen vragen van burgers dan andere
kwesties. Ook is gevonden dat in de documenten vooral leer- en nalevingskosten naar voren kwamen,
en zelden aandacht was voor psychologische kosten. Op basis van deze bevindingen zijn tot slot
aanbevelingen gedaan voor beleidsmakers en de beleidsadviseurs van ATR om mogelijke
neveneffecten van administratieve lasten in te calculeren, meer aandacht te hebben voor de
psychologische kosten in het maken van beleid en duidelijk te verwoorden wat de doelen zijn die de
administratieve lasten in het beleid dienen. | |
