De veelkleurige representatie van minderbedeelden in krantenberichten | Een frameanalyse naar de representatie van minderbedeelden in nieuwsberichten van de Volkskrant ten tijde van de coronacrisis en voorafgaand aan de coronacrisis
Summary
In deze scriptie is onderzoek gedaan naar de mediarepresentatie van minderbedeelden in de berichtgeving van de Volkskrant voorafgaand aan én ten tijde van de coronacrisis. Het doel was om inzicht te krijgen in de manier waarop minderbedeelden in deze perioden werden geframed in berichtgeving van de Volkskrant en het bestaan van eventuele verschillen in framing van de schuldvraag. Hiervoor is eerst een literatuurstudie uitgevoerd, om inzicht te krijgen in bestaande wetenschappelijke inzichten omtrent de mediarepresentatie van minderbedeelden. Waarna een frameanalyse is uitgevoerd op 25 krantenberichten van de Volkskrant voor beide perioden, om te onderzoeken hoe minderbedeelden in de krantenberichten van de Volkskrant werden geframed. De frameanalyse bestond uit verschillende codeerrondes: het open coderen, axiaal coderen en selectief coderen, waarin uiteindelijk werd toegewerkt naar concrete frames.
Uit de literatuurstudie kwam naar voren dat mediarepresentatie van minderbedeelden vaak ingaat op de schuldvraag, oftewel wie of wat verantwoordelijk is voor de situatie van minderbedeelden. Of een individu schuld draagt of slachtoffer is van een ongeval of schuld van een institutie of maatschappij, maakt dat de minderbedeelde deserving of undeserving is van sociale zekerheden. De manier waarop de schuldvraag in media wordt beantwoord kan van invloed zijn op de publieke perceptie op het beleid van sociale zekerheden en zelfs op het beleid zelf. Daarnaast bleek dat in de mediarepresentatie van armoede nauwelijks aandacht is voor onderliggende problemen of oorzaken, maar dat vaak één situatie of manifestatie van het probleem wordt besproken. Ten derde worden minderbedeelden in mediaberichten gepresenteerd als ‘anders’, vaak doordat ze kenmerken krijgen toegeschreven die ze anders maakt dan anderen. Als laatste bleek er nog nauwelijks onderzoek te zijn gedaan naar de mediarepresentatie van minderbedeelden in Nederlandse media. Dit onderzoek draagt bij aan de theorieontwikkeling in deze niche.
Met behulp van de frameanalyse werden in de krantenberichten voorafgaand aan de coronacrisis negen frames onderscheiden: het zware last frame, het onvruchtbare grond frame, het dystopie frame, het profiteur frame, het paradijsvogel frame, het uitzichtloos frame, het wereldbeeld frame, het afhankelijkheidsframe en het verdeling van de koek frame. Voor de periode ten tijde van de coronacrisis waren dit 8 frames, namelijk het sardientjes frame, het machtelozen frame, het marionet frame, het postcode frame, het strijder frame, het valse start frame, het strop frame en het slachtoffer frame. Tussen de gevonden frames uit beide periodes kunnen overeenkomsten en verschillen worden gevonden in de presentatie van minderbedeelden. In beide periodes bleek de schuldvraag het meest te worden beantwoord door een ongeval. Waar in de periode voorafgaand aan corona het individueel ongeval model overheerste, was dat ten tijde van corona echter een maatschappelijk ongeval. Dit zou wellicht kunnen worden verklaard door het feit dat er ten tijde van corona een gemeenschappelijke bedreiging was, een externe gebeurtenis die zorgt voor grote problemen. Een bedreiging die voorafgaand aan de coronacrisis ontbrak. In tegenstelling tot bevindingen van andere onderzoeken, werden minderbedeelden in de onderzochte krantenberichten op een meer thematische manier geframed. Waarbij onder andere aandacht was voor armoede als collectief of sociaal fenomeen. In beide periodes werden minderbedeelden met name als ‘anders’ gepresenteerd op basis van kenmerken. De bevindingen geven aanleiding om de te denken dat er over minderbedeelden daadwerkelijk bepaalde gemeenschappelijke beelden en ideeën bestaan. En dat er buiten tijden van crisis overeenkomende manieren van framing van minderbedeelden zijn die in berichten van Nederlandse nieuwsmedia blijven terugkomen. Dit zijn assumpties, die aanleiding geven tot vervolgonderzoek.