Wat beweegt vrachtwagenchauffeurs? Een kwalitatief onderzoek naar de betekenissen die vrachtwagenchauffeurs geven aan gezondheidsstimulering op het werk en de omgevingsfactoren die volgens hen van invloed zijn op hun gezondheid
Summary
Achtergrond: Toenemend overgewicht, beweegarmoede en een ongezonde leefstijl leiden ertoe dat meer bedrijven zich tegenwoordig bezighouden met
gezondheidsstimulering van hun werknemers. De vervoer- en transportbranche is een risicobranche op dit gebied, met relatief veel werknemers die bovengemiddeld scoren op overgewicht en beweegarmoede. Daarnaast zijn er in de branche veel oudere werknemers (50+) en mensen met een lage sociaaleconomische status (SES) werkzaam.
Methodologie: In bestaand onderzoek omtrent dit thema worden vaak kwantitatieve gegevens verzameld en tevens wordt vaak beredeneerd vanuit het perspectief van de werkgever in plaats van de werknemer. Dit kwalitatieve onderzoek focust op de betekenisgeving van vrachtwagenchauffeurs aan gezondheidsstimulering op het werk en de invloed van omgevingsfactoren op gezondheid. Data zijn verzameld door gebruik te maken van observaties, diepte-interviews en focusgroepen met vrachtwagenchauffeurs. Bij de interviews en focusgroepen is een topiclijst als leidraad gebruikt.
Resultaten: Gezondheid is voor veel chauffeurs erg belangrijk, maar de betekenissen die worden gegeven aan gezondheid lopen uiteen. Werkgevers besteden op dit moment niet of nauwelijks aandacht aan de gezondheid van hun werknemers, veel chauffeurs zouden dit wel willen. Er zou behoefte zijn aan fietsen, wandelen, fitness, spinnen of individuele begeleiding. Sommige chauffeurs willen geen bemoeienis vanuit de werkgever, omdat zelfstandigheid en eigen verantwoordelijkheid voor hen belangrijk zijn. De sociale en fysieke werkomgeving blijken van invloed op gezondheid. Er zijn vrijwel geen gezondheidsvoorzieningen onderweg. Het is voor veel chauffeurs lastig een gezonde leefstijl te realiseren. Ook de thuissituatie is van invloed op gezondheid. Chauffeurs hechten veel waarde aan tijd met het gezin.
Conclusies: De huidige werkstructuur van chauffeurs is ongezond. Gebrek aan tijd is de voornaamste factor om niet aan sport of bewegen toe te komen; chauffeurs worden gedwongen andere prioriteiten te stellen. De betekenisgeving van chauffeurs aan gezondheid loopt uiteen en wordt beïnvloed door de cultuur waarin zij werken en de discoursen van zelfverantwoordelijkheid en mannelijkheid. De heersende normen voor gezondheid in Nederland vragen op dit moment bijna het onmogelijke van veel chauffeurs. Het is niet reëel om het huidige gedrag van chauffeurs af te schuiven op hun eigen verantwoordelijkheid. De werkomgeving lijkt van directe invloed op de gezondheid van vrachtwagenchauffeurs. Als de faciliteiten en tijd er niet zijn, wordt er
niks gecreëerd. Er zijn mogelijkheden voor verbetering, maar deze zijn beperkt.
Aanbevelingen: Er is behoefte aan meer en betere faciliteiten onderweg, zowel op het gebied van voeding als bewegen. Hierdoor wordt een gezonde leefstijl gestimuleerd. Werkgevers moeten de werknemers die dit willen hier in faciliteren. Er moet worden ingespeeld op de intrinsieke motivatie van chauffeurs om gezond te leven en een slag te maken in de bewustwording. Gezondheid onder chauffeurs moet bespreekbaar worden gemaakt door de discoursen van gezondheid en mannelijkheid ter discussie te stellen. Om structureel iets te kunnen veranderen, zou op vakbond, branche- of overheidsniveau moeten worden gekeken naar oplossingen voor de ongezonde werkstructuur waar vrachtwagenchauffeurs mee te maken hebben.