Toekomst in Transitie: een vergelijkend onderzoek naar de factoren die het succes van de transitie naar een duurzame toekomst bepalen

Abstract

We hebben anno 2020 te maken met een aantal grote uitdagingen, denk aan klimaatverandering, groeiende ongelijkheid en vluchtelingenstromen. Er is een radicale omslag nodig, want alleen met een radicale omslag naar een duurzame samenleving kunnen wij aan de negatieve gevolgen van deze uitdagingen ontkomen. Jan Rotmans, hoogleraar transitiekunde en duurzaamheid aan de Erasmus Universiteit, voorziet zo’n omslag. Hij beschrijft het als een transitie van de oude naar de nieuwe orde. In sommige steden in Noordwest Europa is deze transitie reeds ingezet, andere steden worstelen echter met de overgang, vaak door angst of een gebrek aan kennis. Het doel van dit onderzoek is daarom om meer inzicht in de transitie naar de nieuwe orde te verkrijgen en om de factoren te achterhalen die het succes van de transitie in Noordwest Europese steden bepalen. Met oog op deze doelstelling staat de volgende vraag centraal: Waarom lukt het sommige steden wel om de transitie naar de nieuwe orde door te maken en anderen niet? Op basis van een vergelijking tussen de Nederlandse havenstad Rotterdam en de Vlaamse havenstad Antwerpen heeft dit onderzoek twee doorslaggevende factoren gevonden. De eerste factor is een stabiele politieke situatie gevormd door een goede samenwerking en gezonde concurrentie tussen lokale politieke partijen. De tweede factor is een pioniersvisie die de vooruitstrevende ambities van de stad uitdraagt. De combinatie van deze twee factoren zorgt ervoor dat steden meer ruimte maken voor burgers en zich faciliterend en verbindend opstellen. Laatstgenoemde houding maakt de weg vrij voor een succesvolle transitie naar de nieuwe orde. Dit onderzoek toont met behulp van een testcasus aan dat het hier niet gaat om een toevallige combinatie van factoren, het betreft een patroon dat ook op andere Noordwest Europese steden kan worden toegepast.