Com-pun-tationele humor: een vergelijkende analyse van beschrijvende literatuur met een computationeel model van puns
Summary
Humor is als sociaal mechanisme een belangrijk aspect van de sociale interactie. Er is in de literatuur veel aandacht voor de werking van humor, met name voor puns. Puns zijn een vorm van humor waarbij dubbelzinnigheid door de mogelijkheid van verschillende interpretaties een humoristisch effect creëert. De werking van verschillende soorten puns wordt in de literatuur met name verklaard door dubbelzinnigheid, wat kan voortkomen uit het schenden van de maxime van Manner. Daarnaast speelt incongruentie en vooral het oplossen van de incongruentie een belangrijke rol in het ontstaan van een humoristisch effect in puns. Kao, Levy & Goodman (2016) stellen een computationeel model van fonetische (homofone) puns voor. Dit probabilistische model heeft dubbelzinnigheid en onderscheidend vermogen als belangrijkste onderdelen. Onderscheidend vermogen gaat over de mate waarin de woorden in de zin de verschillende interpretaties van de zin ondersteunt. Uit het onderzoek bleek dat de dubbelzinnigheidsscore hoger is bij puns dan bij niet-puns en hoe hoger het onderscheidend vermogen is, hoe grappiger de pun.
Het grote voordeel van het computationele model is dat daarmee falsifieerbare voorspellingen kunnen worden gedaan. De meeste belangrijke componenten uit de literatuur lijken bovendien in het model te zijn opgenomen. Echter, het model is beperkt omdat het gemaakt is op basis van homofone puns, waardoor het niet van toepassing is op syntactische puns en puns die gebaseerd zijn op een gedeeltelijk woord. Het model is dus een belangrijke ontwikkeling in de computationele benadering van humor, maar zal aangepast moeten worden om informatie te verkrijgen over alle soorten puns.