De verwerpelijke ideologie van een kind in Nazi-Duitsland Een cognitieve filmanalyse van Jojo Rabbit (2019) naar de veranderende mate van sympathie voor het personage Jojo

Abstract

In dit bachelor eindwerkstuk wordt er antwoord gegeven op de vraag: Hoe zorgt de ontwikkeling van het personage Jojo als kind in de film Jojo Rabbit voor sympathie voor Jojo? Dit zal worden gedaan middels een cognitief filmonderzoek aan de hand van de structure of sympathy van Murray Smith. In de film Jojo Rabbit volg je als kijker de 10-jarige Jojo Betzler. Jojo groeit op in Nazi-Duitsland en heeft Adolf Hitler als denkbeeldige vriend. De representatie van een kind dat opgroeit met het Nazisme als het “normaal” is een van de aspecten die het onderzoeken van deze film relevant maakt. Om de hoofdvraag te beantwoorden heb ik als eerste geanalyseerd hoe de film de kinderlijkheid van Jojo benadrukt. Hierbij wordt er vooral gefocust op hoe andere personages dat benadrukken. In de analyse wordt duidelijk dat vooral Jojo’s moeder ervoor probeert te zorgen dat Jojo kind blijft, en dat Jojo zich bij haar ook meer gedraagt als een kind. Vervolgens heb ik voor Jojo’s relaties met Hitler en het Joodse meisje Elsa, dat in zijn huis zit ondergedoken, bekeken hoe deze relaties de structure of sympathy rondom Jojo beïnvloeden. De structure of sympathy bestaat uit drie onderdelen: recognnition, alignment en allegiance. Voor beide relaties zijn die drie aspecten geanalyseerd, waardoor kan worden bepaald hoe en of er sympathie wordt opgewekt. In Jojo’s relatie met Hitler is te herkennen dat Jojo steeds afstandelijker doet tegenover zijn denkbeeldige vriend. Omdat Hitler zich in Jojo’s hoofd bevindt zijn de gesprekken die zij voeren eigenlijk gesprekken die Jojo met zichzelf voert. Hierdoor komt de ontwikkeling die Jojo doormaakt duidelijk naar voren. Er is dan ook te zien dat Jojo gaat twijfelen aan zijn ideologie en deze uiteindelijk verwerpt. Doordat Jojo tegenover een onsympathiek historisch figuur is gezet komt de kijker, naar mate Jojo’s twijfel over het Nazisme toeneemt, meer op één lijn te zitten met Jojo. Hierdoor ontstaat er ook meer sympathie voor Jojo. Ook in Jojo’s relatie met de Joodse Elsa is een verandering te herkennen die zorgt voor meer sympathie. Jojo’s antisemitische instelling die hij vanuit het Nazisme meekrijgt verdwijnt naar mate hij meer tijd doorbrengt met Elsa. Jojo wordt zorgzaam naar Elsa toe en wordt zelfs verliefd op haar. Ook wanneer Hitler Jojo bevraagt over het feit dat hij meer tijd doorbrengt met Elsa probeert Jojo dat goed te praten. De kijker kan in deze relatie wederom herkennen dat Jojo zijn ideologie langzaam verwerpt. De kijker vormt hierdoor meer sympathie voor Jojo, omdat de ideologie waar Jojo van afstapt er een is die bijna universeel als verwerpelijk bekend staat. Jojo’s relaties met Hitler en Elsa geven dus goed de ontwikkeling weer die Jojo doormaakt. Doordat deze ontwikkeling ervoor zorgt dat Jojo afstapt van het Nazisme ontstaat er meer sympathie voor Jojo.