Het recht om kind te zijn. Een cultuurhistorisch onderzoek naar het verband tussen de kennis van wetenschappers, het politiek debat en de betekenis van het kinderstrafrecht.

Abstract

Toen aan het begin van de twintigste eeuw het kinderrecht ontstond in Nederland, veranderde de positie van kinderen in de maatschappij. Deze omslag is aangegrepen om een cultuurhistorisch onderzoek te doen naar de betekenis van het kinderrecht op de notie kind-zijn. De vraag die daarbij centraal stond, is op welke manier wetenschappers het politiek debat hebben beïnvloed dat tot de bepalingen van het kinderstrafrecht heeft geleid. Met gebruik van de civilisatietheorie van Norbert Elias is de werking van de maatschappij als sociaal construct en de betekenis van het strafrecht als waarborging van maatschappelijke orde duidelijk geworden. Met behulp van Michel Foucaults analyse van normatieve macht is de essentie van het kinderstrafrecht bekeken. Daarmee werd duidelijk dat het als een heropvoedingsmiddel gezien kan worden om gedrag buiten de norm door middel van disciplinering te corrigeren. Vanuit deze conceptuele lens is aan de hand van bijdragen van belangrijke wetenschappers de wetenschappelijke ontwikkeling van de rechtswetenschap en de pedagogiek bestudeerd. Vervolgens is in een analyse van het politiek debat gekeken naar de wetenschappelijke invloed in de argumentatiestructuur van politici. Hierin zijn uitingen van normatieve machtsuitoefening zichtbaar, waaruit blijkt dat een samenleving onderhandelt over de normen voor correct gedrag en dat voor kinderen andere normen acceptabel zijn. Doordat politici gebruikmaken van wetenschappelijke kennis in hun argumentatie, wordt duidelijk dat pedagogen en rechtswetenschappers richting hebben gegeven aan het debat door aandacht te vestigen op de ontwikkeling van een kind en het wenselijke doel van straf. Zodoende hebben wetenschappers redelijkheid, proportionaliteit, personalisme en kindwaardigheid aan het kinderstrafrecht toegevoegd. Dat leidt tot de conclusie op de vraag wat de betekenis is van het kinderrecht voor de notie kind-zijn, namelijk dat dit een wetenschappelijk gefundeerde wettelijke erkenning van de waarde van een kind als mens-in-wording is.