Vrijheidsstrijders en verzoeners. De Bataven in de Vaderlandsche historie van Jan Wagenaar (1749) en Onze voorouders van Jacob van Lennep (1838)

Abstract

Gedurende drie eeuwen werd de Bataafse mythe in de Nederlanden op velerlei manieren gebruikt als historische legitimatie voor contemporaine politieke en maatschappelijke standpunten. In de huidige Nederlandse geschiedschrijving wordt aangenomen dat deze mythevorming rond 1800 verdween, en de Bataafse mythe ontbreekt dan ook in de literatuur over de negentiende eeuw. In deze scriptie wordt onderzocht hoe de Bataven aan bod komen in de Vaderlandsche historie (1749) van Jan Wagenaar en in Onze voorouders (1838) van Jacob van Lennep. De Vaderlandsche historie is geschreven middenin de periode waarin de Bataafse mythe actief gebruikt werd. Onze voorouders is enige tijd na die periode geschreven. Een bijkomende bijzonderheid van dit werk is dat het een hybride vorm tussen geschiedschrijving en fictie betreft. Nadat deze werken in de context van hun eigen tijd worden geanalyseerd en met elkaar worden vergeleken, wordt geconcludeerd dat het werk van Van Lennep voldoet aan de ‘eisen’ van mythevorming, en dat er ook in de negentiende eeuw van de Bataafse mythe kan worden gesproken. Daarnaast laat dit onderzoek zien dat historische romans niet enkel als fictie, maar ook als geschiedschrijving onderzocht dienen te worden.