Docent de dupe van onderwijsdigitalisering? Een kwalitatief onderzoek naar de ervaringen van docenten in het Nederlands basisonderwijs en de verandering van hun professionele autonomie

Abstract

Binnen dit onderzoek is inzichtelijk geworden hoe docenten in het Nederlands basisonderwijs binnen een specifieke context onderwijsdigitalisering ervaren. Uit de literatuur kwam naar voren dat er weinig aandacht besteed wordt aan (onbedoelde) negatieve gevolgen van onderwijsdigitalisering, zoals de mogelijk negatieve impact op de professionele autonomie van een docent. Dit kan mede verklaard worden door de dominantie van een instrumentele visie op onderwijstechnologie, waarbij louter aandacht is voor de positieve bijkomstigheden van digitale technologie. Dat technologie ook een sturende rol heeft wordt binnen deze visie niet of nauwelijks bestudeerd. Professionele autonomie in het onderwijs heeft betrekking op de mate van vrijheid in pedagogisch en didactisch handelen en zelfstandigheid in het maken van keuzes, zoals die ervaren wordt door docenten. In totaal zijn op GBS Het Zwaluwnest zeven semigestructureerde interviews afgenomen waarvan vijf met docenten, één met de schoolleider en één met de schoolbestuurder. In een analyse van de interviewdata is weergegeven hoe digitale technologie op deze basisschool wordt ingezet, op welke manier besluitvorming tot stand komt en hoe docenten worden betrokken bij dit keuzeproces. Ook is het gebruik en de keuze van digitale technologie in kaart gebracht. Uit deze analyse blijkt dat docenten geen negatieve relatie ervaren tussen onderwijsdigitalisering en professionele autonomie. Het feit dat docenten geen gevaar zien voor hun professionele autonomie kan mede het resultaat zijn van een instrumentele visie die zij uitdragen. De verwachting is dat hun professionele autonomie in de toekomst op een andere manier zal moeten worden ingezet, naar bijvoorbeeld meer begeleidend en coachend. Al met al ervaren docenten niet dat zij de dupe zijn van onderwijsdigitalisering.