De taalkundige discussie over het gebruik van genderinclusief taalgebruik in Nederland. Waarom zegt de NS ineens ‘beste reizigers’ i.p.v. ‘dames & heren’?

Abstract

In Nederland zijn er twee bewegingen die zich sterk maken voor genderinclusief taalgebruik. Zowel de beweging van non-binaire mensen, die zich niet met het binaire man-vrouw gender identificeren, als de feministen die pleiten voor een gelijkwaardige representatie van het mannelijke en vrouwelijke gender binnen de Nederlandse taal. De non-binaire beweging heeft vooral behoefte aan termen die niet binair verwijzen naar gender zodat non-binaire personen ook geïncludeerd kunnen worden binnen een taal. Het gebruik van generisch hij en het gebrek aan vrouwelijke rol- en functiebenamingen zijn argumenten vanuit de feministische beweging voor het idee dat het vrouwelijk gender niet gelijk vertegenwoordigd is in de Nederlandse taal.

Taal en gender is sinds de tweede feministische golf (jaren ’70) onderwerp van onderzoek. De laatste jaren lijkt de focus vooral te liggen op het non-binaire gender includeren binnen de Nederlandse taal door het gebruik van neutrale en specifieke aanspreekvormen. Een simpel voorbeeld van het gebruik van een neutrale aanspreekvorm is dat van de NS. In 2017 is de NS overgestapt van ‘dames en heren’ naar ‘beste reizigers’ en maakte daarmee de aanspreekvorm in de standaardomroep neutraal.

Dit afstudeerproject richt zich op de talige dimensie van deze beweging; het genderinclusieve taalgebruik. Specifiek zal het zich richten op de taalkundige argumenten voor en tegen genderinclusief taalgebruik. De geschiedenis van genderinclusief taalgebruik wordt aan de hand van een literatuuronderzoek onderzocht. De bevindingen worden gerapporteerd door middel van een onderzoeksverslag en een kennisclip om de opgedane kennis te delen met geïnteresseerden. Beide kanten van de taalkundige discussie zullen worden belicht vanuit een sociolinguïstisch perspectief; specifiek gericht op taal en gender. De discussie zal open worden gelaten, zodat ieder zijn eigen mening kan vormen. De kennisclip is bedoeld om de doelgroep te voorzien van (extra) kennis over het onderwerp, een discussie in gang te zetten en misschien tot eventuele nieuwe ideeën voor genderinclusief taalgebruik te komen.