De opkomst van de singulaire kunstenaar: analyse van twee typen kunstenaars in een roman van A.L.G. Bosboom-Toussaint

Abstract

De romantiek is een stroming geweest die zijn invloed heeft uitgeoefend op vele vlakken in de maatschappij. Heinich (1996) geeft aan dat er tijdens de romantiek een duidelijke scheiding ontstaat tussen twee verschillende soorten kunstenaars: kunstenaars die behoren tot het régime de collectivité en kunstenaars die behoren tot het régime de singularité. De laatste groep zal uiteindelijk dominant worden en standaarden zetten die ook tegenwoordig nog gelden voor het kunstenaarschap. Aan de hand van de theorie van Heinich (1996) heb ik onderzocht in hoeverre die scheiding van regimes is terug te zien in de roman Frits Millioen en zijne vrienden (1869), geschreven door A.L.G. Bosboom-Toussaint. Mijn interpretatie is een reactie op een eerdere interpretatie van Oosterholt (2010), die de roman in een literair-religieus kader heeft geplaatst. Naar mijn mening heeft de kunstenaar een veel dominantere rol in de roman dan uit Oosterholts interpretatie is gekomen.

Uit mijn analyse is gebleken dat de kunstenaars in de roman zijn in te delen in zowel het régime de singularité als in het régime de collectivité. In de roman wordt de singulaire kunstenaar succesvol, in tegenstelling tot de kunstenaar uit het régime de collectivité. Bosboom-Toussaint laat in haar roman blijken zich zeer bewust te zijn van de transitie naar het nieuwe kunstenaarschap die op dat moment plaatsvindt, maar tegelijkertijd laat ze de singulaire kunstenaar uiteindelijk stilletjes verdwijnen. Dit toont aan dat ze nog op twee gedachten hinkt ten aanzien van de kunstenaar: aan de ene kant toont ze een sterk bewustzijn van de singulaire kunstenaar maar tegelijkertijd heeft die singulaire kunstenaar in het boek nog niet de dominante rol die hij later wel zal krijgen in de maatschappij.