‘Het was de beste der tijden, het was de slechtste der tijden’ Economisch darwinisme en de dubbelzinnige ondergang van Eastern en Piedmont Airlines in de gedereguleerde Amerikaanse luchtvaartsector, 1978-1991

Abstract

In deze scriptie staat de relatie tussen het dereguleren van de Amerikaanse luchtvaartsector en de drastische afname van het aantal luchtvaartmaatschappijen dat op dat moment actief was centraal. In de historiografie wordt deze afname vooral generaliserend afgedaan als de ‘consolidatie’ van de markt en als iets wat inherent is aan deregulering. Tot nu toe is nauwelijks aandacht besteed aan de manier waarop afzonderlijke luchtvaartmaatschappijen door deregulering beïnvloed werden. Dit is juist van belang omdat de relatie tussen het dereguleren van de markt en de afname van de op dat moment actieve luchtvaartmaatschappijen complexer en veelomvattender is dan de omschrijving ‘consolidatie van de markt’ doet denken. Het begrip ‘consolidatie’ vertelt niet het gehele verhaal van die relatie. Om die reden beantwoordt dit onderzoek de vraag welke rol het dereguleren van de luchtvaartsector speelde in de ondergang van twee maatschappijen die op het moment van deregulering al actief waren, namelijk Eastern en Piedmont Airlines. Een vergelijking van deze twee maatschappijen op basis van archiefmateriaal van deze maatschappijen zelf, toont aan dat Eastern failliet ging door de toegenomen concurrentie van een gedereguleerde markt. Het toont echter ook dat Piedmont juist door deregulering succesvol werd en tegenstrijdig genoeg door dat succes eveneens ophield te bestaan, namelijk door op te gaan in een andere maatschappij. Hieruit blijkt dat deregulering op complexe en tegenstrijdige manieren geleid heeft tot het verdwijnen van deze maatschappijen, maar ook dat een dergelijke afname door de veelzijdigheid en ongebondenheid van deregulering dubbelzinnig en dus alles behalve vanzelfsprekend is.