Leven voor Goethe Goethe en het ideaal van relaties in het netwerk van Rahel Varnhagen tussen 1775 en 1833.

Abstract

In deze scriptie wordt de invloed van Goethe’s werken onderzocht op het netwerk van brievenschrijfsters dat zich had gevormd rond Rahel Varnhagen. Het meeste onderzoek naar Varnhagen is gedaan vanuit een gender-perspectief en is op individueel niveau verricht. Auteurs waaronder Silvia Bovenschen en Maria Markus concludeerden dat Varnhagen veel problemen had met de belemmeringen die zij als vrouw ondervond. Deze scriptie onderzoekt het netwerk rondom Varnhagen en maakt hierbij gebruik van de correspondentie die werd gevoerd. Door middel van een steekproefmethode is een selectie gemaakt en werd een honderdtal brieven onderzocht die binnen dit netwerk zijn gestuurd. Vervolgens worden de Goethe-citaten die gebruikt werden geïnterpreteerd en in historische context geplaatst. Er werd onderzocht vanuit Christa Brun’s theorie die stelt dat door het lezen van literatuur drie soorten relaties worden beïnvloed: met zichzelf, vriendschappelijke en romantische relaties. Goethe’s werk werd in alledrie gevallen veelvuldig geciteerd of naar verwezen, op verschillende manieren. De relatie met zichzelf werd beïnvloed doordat zij Goethe’s woorden zagen als adviezen waarnaar geleefd moest worden. De ‘Krankheit’ die veelvoudig voorkwam in zijn werken werd gepopulariseerd en de schrijfsters meenden dit hierdoor ook te voelen. De vriendschappelijke relaties in de werken van Goethe waren bijzonder diepzinnig en uit de brieven blijkt dan ook dat de vrouwen hier hun ideaal aan ontleenden. Bij de romantische relaties was de invloed het grootst op het concept van liefde zelf. Het intens verlangen naar een persoon werd verheerlijkt in hun brieven. Goethe heeft met zijn werken een onuitwisbare indruk achtergelaten op deze vrouwen en hun leven.