Bevriend met de Princeps. De rol van amicitia in de relaties van Augustus met Agrippa en Maecenas

Abstract

In dit onderzoek speelt de manier waarop er naar amicitia (vriendschap) in het Romeinse Rijk gekeken wordt een centrale rol. Er bestaat een uitgebreid debat over de precieze invulling van vriendschap in de oudheid. Enerzijds wordt er beargumenteerd dat amicitia gebaseerd is op een giftuitwisseling van officia (gunsten, schulden, verplichtingen) en beneficia (voordelen, aardigheden). Anderzijds wordt hierin tegenin gebracht dat amicitia gebaseerd was op de principes van persoonlijk intimiteit en onzelfzuchtige affectie. Dit debat, dat zowel in de oudheid als in de moderne tijd plaatsvind, wordt toegepast op de casus van keizer Augustus en zijn twee beste vrienden: Agrippa en Maecenas. Augustus leert Agrippa en Maecenas beide vroeg in zijn leven kennen, ver voordat hij uit zou groeien tot de machtigste man van Rome. Agrippa en Maecenas ontwikkelen zich tot de belangrijkste adviseurs en vrienden van Augustus voornamelijk door hun excellence. Agrippa was onmisbaar voor Augustus op militair vlak en in zijn onderhoud en opknappen van Rome. Maecenas hield zich meer op de achtergrond en was onmisbaar op diplomatiek en cultureel vlak. Hoewel er verschillende verhalen de ronde doen dat de vriendschap van Augustus met Agrippa en Maecenas op een gegeven moment zware schade op liep, lijkt hier echter niets van waar te zijn. De vriendschappen van Augustus met Agrippa en Maecenas hebben zich ontwikkelt door de groei in onderling vertrouwen en de uitwisseling van officia en beneficia. Het is daarom ook sprekend voor Augustus dat zijn beste vrienden tevens zijn beste adviseurs waren.

In my bachelor thesis I researched the way amicitia (friendship) was looked upon in the Roman Empire. There exists an extensive debate about what amicitia meant precisely in antiquity. One side of the debate argues that amicitia is based upon a gift exchange of officia (merits, debts and obligations) and beneficia (benefits and kindness). The other side argues that amicitia was based on the principles of personal intimacy and unselfish affection. I’ve applied this debate on the case of emperor Augustus with his two best friends: Agrippa and Maecenas. Augustus met both Maecenas and Agrippa in the early stages of his life, before he rose to be the most powerful man of Rome. Agrippa and Maecenas both developed to be the most trusted advisors and friends of Augustus, mostly because of their excellence. Agrippa was indispensable for Augustus in the military field and by restoring Rome. Maecenas was more drawn to the background and was indispensable because of his influence on diplomacy and cultural aspects. Although multiple rumours were spread that the friendship of Augustus with both Agrippa and Maecenas was damaged, eventually it appears that these were just rumours and as far as we know, they weren’t true. My thesis ended with the conclusion that the friendship of Augustus with Agrippa and Maecenas developed mostly because of the growth of fides (trust) and the exchange of official and beneficia. It is telling that Augustus’ best friends were also his most trusted and best advisors.