Os en ezel bij de kribbe. Een onderzoek naar de redenen van de verbeelding van os en ezel bij de Geboorte van Christus en de wijze waarop deze dieren zijn afgebeeld.

Abstract

De primaire vraagstelling van het onderzoek luidt: Hoe is de traditie van het afbeelden van os en ezel bij de geboorte van Christus ontstaan en hoe heeft deze traditie zich in de loop der eeuwen ontwikkeld? Nevenvragen die hierbij oprijzen zijn: Hoe is te verklaren dat deze beeldtraditie meer dan duizend jaar is blijven bestaan? Onder welke invloeden veranderde de wijze waarop os en ezel in de verschillende eeuwen werd afgebeeld? Worden beide dieren altijd afgebeeld of komen er ook afbeeldingen voor waarbij een van de dieren of beide ontbreken en wat kunnen hiervan de redenen zijn? Het onderzoek naar het ontstaan van de traditie os en ezel bij de geboorte van Christus af te beelden wordt beschreven in de hoofdstukken 2 en 3. In hoofdstuk 3 wordt tevens ingegaan op de vraag wat de verklaring kan zijn van de lange duur van de beeldtraditie. In hoofdstuk 4 worden de in de vroegchristelijke tijd ontstane afbeeldingen van de menswording van Christus besproken. De bronnen en andere achtergronden die hebben geleid tot de verschillende wijzen waarop os en ezel door de eeuwen heen werden afgebeeld, komen in hoofdstuk 5 aan de orde. In hoofdstuk 6 wordt de ontwikkeling van de beeldtraditie besproken aan de hand van kunstwerken met afbeeldingen van de komst van Christus die tussen het begin van de vijfde eeuw en het eind van de achttiende eeuw vervaardigd zijn. In hoofdstuk 7 wordt een onderzoek naar de frequentie van het voorkomen van os en ezel op kerstvoorstellingen vanaf de vroegchristelijke tijd tot het eind van de achttiende eeuw gepresenteerd.