Orpheus de Goede Herder. De betekenis van Orpheusfresco’s in christelijke catacomben.

Abstract

In deze thesis is onderzocht welke betekenis de fresco’s van Orpheus als Goede Herder in de vroeg christelijke catacomben van Rome, hadden voor de leden van de vroeg christelijke gemeenschap. Daarbij is ook gekeken naar wat deze betekenis ons vertelt met betrekking tot de overgang tussen het heidendom en het vroege christendom. Om de betekenis van de fresco’s goed te kunnen duiden, is er gekeken naar de iconografie van de fresco’s zelf, alsmede hun omgeving. Daarbij zijn de fresco’s in drie casestudies vergeleken met Goede Herder fresco’s zonder Orpheus kenmerken. Ook is onderzocht hoe de vroeg christelijke apologeten zich verhielden tegenover Orpheus. Hieruit kwam onder andere het belang van het Orfische gedicht Palinode naar voren. Uit zowel de vroeg apologetische teksten als de fresco’s zelf is naar voren gekomen dat de overgang tussen het heidendom en het christendom een langzame, complexe ontwikkeling was. Het zwart-witte beeld van een vijandige, gewelddadige overgang blijkt dus niet te kloppen. In dit onderzoek wordt duidelijk dat de heidense Orpheus een grote rol speelde binnen de validatie van het christendom en het werven van bekeerlingen. Orpheus werd door velen gezien als de eerste heiden die zich tot het monotheïsme had bekeerd. De Orpheusfresco’s zijn waarschijnlijk gemaakt in opdracht van tot het christendom bekeerde heidenen die in Orpheus beide religies verenigd zagen. Orpheus was voor hen een passend symbool voor de Goede Herder die hun zielen naar het paradijselijke hiernamaals begeleidde.