Sociale waarde van sport?
Summary
Beleidsmakers geloven in de kracht van sport, sport draagt bij aan het verminderen van overlast, integratie, zelfontplooiing, overgewicht en sport kan gebruikt worden voor nog veel meer maatschappelijke problemen. Echter zijn veel aannames niet op empirisch bewijs gestoeld. Een van de maatschappelijke ontwikkelingen waar beleidsmakers over spreken is de individualisering van de maatschappij, sociale cohesie zou minder worden. Kwetsbare inwoners hebben veelal een klein sociaal netwerk en zijn ondervertegenwoordigd in de reguliere sportnetwerken omdat zij minder makkelijk in het reguliere sportaanbod meedraaien, daardoor hebben zij minder kans om gebruik te maken van de sociale netwerken die aanwezig zijn bij sportverenigingen. In Amersfoort organiseren de buurtsportcoaches verschillende activiteiten voor kwetsbare inwoners. De kwetsbare inwoners in deze groepen bevinden zich in een sociaal netwerk binnen de activiteit, maar welke waarde hechten zij aan dit netwerk en ervaren zij sport ook als wondermiddel, evenals een deel van de beleidsmakers in Nederland?
Het gebrek aan empirisch bewijs voor deze doelgroep en de overtuiging dat kwetsbare inwoners, met minder sociaal kapitaal, onderdeel kunnen worden van een sociaal netwerk via sport- en beweegactiviteiten en zich daar kunnen ontwikkelen, heeft geleid tot de onderzoeksvraag.
Welke betekenis kennen kwetsbare volwassenen toe aan het sociale verband binnen hun sport- en beweegactiviteit en in hoeverre kunnen zij dit sociale verband gebruiken?
Kwalitatief onderzoek leent zich om betekenisgeving aan individuen en hun netwerken weer te geven. Daarnaast is de interpretatieve benadering een middel om het sociale netwerk en de interactie met dit netwerk te begrijpen. Dit interpretatieve onderzoek vanuit constructivistisch perspectief geeft de ervaringen in sociale verbanden weer met het besef dat ieder individu de werkelijkheid op een eigen manier interpreteert.
De data om de onderzoeksvraag te beantwoorden is verzameld door middel van semigestructureerde interviews met 12 deelnemers aan een specifieke sport- en beweegactiviteit voor kwetsbare inwoners. De interviews zijn afgenomen met behulp van een topiclijst en na afloop letterlijk getranscribeerd. De verzamelde gegevens zijn geanalyseerd met behulp van coderingen en thema’s. Tijdens het coderen is gekeken welke verbanden zichtbaar worden in de verschillende transcripten en is gekeken hoe de data te relateren is aan de aanwezigheid of ontwikkeling van sociaal kapitaal.
Een van de conclusies is dat op individueel niveau gesprekspartners het sociale verband kunnen gebruiken om een vorm van kapitaal te generen. Sociaal kapitaal wordt in de onderzoeksgroep in veel gevallen verkregen als bijproduct van de sport- en beweegactiviteit.
De informatie welke gesprekspartners geven over hun gedrag in hun privé situatie en hun gedrag in het sociale netwerk binnen de beweeggroep wordt duidelijk dat enkele gesprekspartners door de nieuwe sociale structuur aangezet worden om hun gedragingen of denkwijze aan te passen en nieuwe gedragingen te ontwikkelen, zij reflecteren hun eigen gedragen in het sociale verband.
Ook hebben deelnemers minder het gevoel dat ze eenzaam of geïsoleerd leven, daarnaast hebben zij het gevoel dat ze ergens bij horen en zorgen zij er door hun aanwezigheid in de groep voor, dat zij de mogelijkheid hebben om sociale interactie met anderen te laten plaatsvinden. De ontwikkeling van zelfvertrouwen, reflectie, relativering en een sociaal netwerk waar zij hun problemen kunnen delen heeft ervoor gezorgd dat de meeste deelnemers zich veilig en prettig voelen. De aanwezigheid in het sociale verband draagt bij aan hun mentale gezondheid en zorgt ervoor dat zij op de dag van de activiteit, minder gespannen, gestrest en eenzaam zijn.
De meeste deelnemers hechten erg veel waarde aan het sociale verband, in combinatie met lichamelijke beweging bij de beweegactiviteit. Voor hen is de activiteit vooral hun wekelijkse beweegmoment. Daarbij komt naar voren dat sport voornamelijk als middel dient om samen te komen en aan de sociale vaardigheden en het sociale netwerk te werken. Sportieve activiteiten zijn in de ogen van deelnemers wel degelijk onmisbaar, aangezien zij in eerste instantie willen bewegen en het sociale verband graag gebruiken. In de resultaten komt naar voren dat de opbrengst van de activiteit voornamelijk gericht is op de ontwikkeling van sociaal kapitaal waarbij de meeste deelnemers veel waarde hechten aan hun nieuwe sociale netwerk en vereenzelviging met dit netwerk.