Lichaamsode. Een onderzoek naar de rol van lichamelijkheid binnen het werk van Lygia Clark en Ernesto Neto.

Abstract

Deze scriptie bestaat uit een vergelijkend onderzoek naar de rol van het lichaam binnen kunst uit Brazilië, in de tweede helft van de vorige eeuw en heden, aan de hand van het werk van twee kunstenaars: Lygia Clark (1920-1988) en Ernesto Neto (1964). Lygia Clark was als kunstenaar actief tussen de jaren vijftig en tachtig van de vorige eeuw. Ernesto Neto startte zijn artistieke loopbaan rond de jaren negentig en is op dit moment een van de bekendste hedendaagse kunstenaars van Brazilië. Door dit onderzoek naar individuen en hun werk kan meer grip worden verkregen op de complexiteit van het postkolonialistische debat en wordt zicht gegeven op nuances hierin. Beide kunstenaars zien hun werk als middel om een zintuiglijke ervaring tot stand te brengen. De beschouwer moet daarvoor zelf actief worden en wordt daarmee participant. Zowel Clark als Neto hekelt een puur visuele benadering van kunst. Volgens hen verwordt kunstbeschouwing dan tot een activiteit los van het menselijk lichaam. Geest en lichaam zijn niet los te zien van elkaar, zo stellen zij. Ze zien hun werk als een middel om meer in verbinding te komen met de omringende wereld. De vraag hoe deze aandacht voor het lichaam tot uiting komt in het werk van beide kunstenaars, wordt beantwoord door kwalitatief literatuuronderzoek. Er is sprake van een contextuele benadering. In het eerste hoofdstuk, dat bestaat uit een theoretisch kader, wordt een overzicht gegeven van belangrijke theorieën en achtergronden vanuit drie deelthema’s: historie, kunsttheorie en filosofie. In hoofdstuk twee en drie wordt uitvoerig ingegaan op het werk van beide kunstenaars en worden verschillende interpretaties van hun werk vergeleken. In het onderzoek wordt betoogd dat het werk van belang is (geweest) voor de ontwikkeling van nieuwe visies op de rol van het kunstobject en de beschouwer. Het is duidelijk geworden dat rond de jaren zestig kunstenaars in Brazilië goed op de hoogte waren wat er gaande was in Europa en Noord-Amerika. Waar soms wordt gesuggereerd dat zij vooral bezig waren met zich hieraan te spiegelen, is gebleken dat kunstenaars als Lygia Clark zich zeer zelfbewust lieten inspireren en hier op een eigen wijze mee omgingen. Hierdoor is uiteindelijk een eigen spoor ontstaan waarbij meer nadruk lag op intuïtie en subjectiviteit dan in Europa en Noord-Amerika. En dit blijkt nog steeds door te werken, getuige het werk van Neto.