Denkbeelden over marokkaanse kinderen Een studie naar gedeelde denkbeelden van de nederlands autochtone basisschoolleerkracht over marokkaanse kinderen en hun sociale omgeving

Abstract

Beeldvorming speelt een grote rol in integratie. Geconstateerd is dat de meest negatieve beeldvorming bestaat over Marokkaanse Nederlanders. Dit onderzoek richt zich op de beeldvorming van een specifieke groep autochtone Nederlanders: leerkrachten in het basisonderwijs, over een specifieke groep Marokkaanse Nederlanders: Marokkaanse kinderen en hun sociale omgeving. Deze beeldvorming is van invloed op het gedrag van de leerkracht. Met dit gedrag draagt de leerkracht zijn verwachtingen naar de leerling uit, waardoor het beeld van de leerkracht van invloed is op het zelfbeeld en de prestaties van Marokkaanse kinderen. Ook vervullen leerkrachten een grote rol in het doorgeven van waarden en opvattingen. Sociale ongelijkheid kan hierdoor in stand worden gehouden. Het doel van dit onderzoek is de verschillende gedeelde denkbeelden van autochtone leerkrachten overzichtelijk in kaart te brengen. Dit kan tot bewustwording leiden van beelden die de leerkracht heeft gevormd, zodat de mogelijke negatieve effecten hiervan kunnen worden beperkt. Om tot een bepaling van de verschillende gedeelde denkbeelden te komen is bij 17 leerkrachten de Q-methode afgenomen. Deze methode geeft een duidelijk beeld van de bestaande heersende opvattingen, en vat alle bestaande meningen samen in een overzichtelijk aantal zienswijzen. Uit dit onderzoek resulteren 4 verschillende denkbeelden die autochtone leerkrachten delen: ‘denkbeeld 1: discriminatie en gelijkwaardigheid’, ‘denkbeeld 2: acceptatie uit afstand’, ‘denkbeeld 3: slagen eigen verantwoordelijkheid’, en ‘denkbeeld 4: gevangen in eigen wereld’. Respondenten uit denkbeeld 1 en 2 hebben de meest positieve verwachtingen over Marokkaanse kinderen. Dit is gunstig voor het zelfbeeld en de schoolprestaties van deze kinderen. Deze respondenten benaderen etnische diversiteit op een pluralistische manier. Respondenten die denkbeeld 1 delen lijken Marokkaanse kinderen en hun sociale omgeving als warm en incompetent te beschouwen, dat kan zorgen voor gedrag als actieve facilitatie en passieve beschadiging. Respondenten uit denkbeeld 3 en 4 hebben lagere verwachtingen van Marokkaanse kinderen. Denkbeeld 3 op het gebied van werkhouding en denkbeeld 4 op het cognitieve gebied. Dit kan negatief van invloed zijn op het gedrag van de Marokkaanse kinderen. Respondenten die denkbeeld 3 en 4 delen, hangen een culturalistische benadering van diversiteit aan. De respondenten uit denkbeeld 4 lijken Marokkaanse kinderen en hun sociale omgeving als minder competent en warm te zien, dit kan leiden tot actieve en passieve beschadiging.