Nederlandse Boerderijbouw 1870-1940. Van historische boerderij naar wederopbouwboerderij.

Abstract

Tussen 1870 en 1940 is er aan de indeling van Nederlandse boerderijen veel veranderd. De ontwikkeling van historische streekgebonden boerderijtypologie uit de negentiende eeuw naar een standaardtype moderne boerderij zoals die in de wederopbouwperiode werd gebouwd, lijkt een geleidelijk proces te zijn geweest. Bij deze ontwikkeling speelden landbouwmechanisering en de verbetering van het landbouwonderwijs beide een rol. Een moderne boerderij moest voldoen aan eisen van de tijd, zoals regels omtrent hygiëne en ventilatie. Daarnaast werd steeds vaker gebruik gemaakt van grupstallen, die zich leenden voor het efficiënt stallen van koeien. Voor dit onderzoek is sociaal demografisch, dier-medisch, architectuurhistorisch en geografisch bronmateriaal gebruikt. Aan de hand van modelboerderijen van de grote Nederlandse architecten De Bazel, Hellendoorn en Berlage wordt een beeld geschetst van de overgang tussen de stalindeling van de historische en de moderne Nederlandse boerderij. Hierdoor wordt duidelijk dat deze overgang noch geleidelijk, nog abrupt is verlopen en dat het grijze gebied tussen de historische boerderij en de wederopbouwboerderij groot en complex is. Concluderend kan worden gezegd dat er in Nederland aan het begin van de twintigste eeuw twee verschillende soorten modelboerderijen naast elkaar bestonden. Enerzijds werden er boerderijen gebouwd die geïnspireerd waren op oude streekgebonden typologieën, anderzijds experimenteerden architecten met verschillende plattegronden en indelingen.