Radicaal anders
Summary
In het politieke debat van de afgelopen 15 jaar worden radicalisering en polarisatie steeds meer als probleem van de Nederlandse samenleving ervaren. Oplossingen daarvoor worden onder andere in het onderwijs gezocht, bijvoorbeeld in de vorm van de wettelijke taak tot burgerschapsonderwijs. Er waren signalen dat docenten in het voortgezet onderwijs problemen ondervinden om maatschappelijk gevoelige thema’s te kunnen bespreken. Er zijn diverse interventies beschikbaar voor scholen om een invulling te kunnen geven aan de opdracht burgerschapsonderwijs. In inventarisaties van beschikbare interventies mist echter de methode Geweldloze Communicatie (Nonviolent communication, NVC of GC) van Marshall Rosenberg. Deze methode is erop gericht om geweldloos te kunnen reageren, ook wanneer de tegenpartij (verbaal) geweld gebruikt. Mijn onderzoeksvraag is: ‘Wat zijn de mogelijkheden voor en de beperkingen van het gebruik van de methode Geweldloze Communicatie van Marshall Rosenberg om door leerkrachten in het voortgezet onderwijs als hulpmiddel te worden ingezet bij het bespreken van maatschappelijk gevoelige onderwerpen als radicalisering en polarisatie met leerlingen in de klas?’ In mijn onderzoek heb ik getoetst of de uitgangspunten en potentie van de methode zou passen bij de politieke en wetenschappelijke opvattingen over goed burgerschapsonderwijs. Mijn antwoord is dat de methode Geweldloze Communicatie theoretisch zou passen als invulling van burgerschapsonderwijs in voortgezet onderwijs, dat het gedachtegoed in lijn is met de burgerschapsopdracht van de overheid. Daarnaast biedt de methode praktische handvatten voor docenten om maatschappelijk gevoelige thema’s, zoals radicalisering en polarisatie, in het klaslokaal op een vreedzame manier te kunnen bespreken. Praktisch gezien kunnen er wel belemmeringen optreden. De ideeën achter de methode wijken radicaal af van de huidige structuur van het onderwijs. De methode draagt wel de potentie in zich om veel verder reikend te zijn dan een vakinhoudelijke handreiking voor het burgerschapsonderwijs.