WhatsApp Messenger: Een cultuur van beschikbaarheid

Abstract

Wanneer gesproken wordt over privacyproblemen aangaande social media wordt veelal gedoeld op dataverzameling- en handel. Een impliciete bedreiging van privacy ligt echter besloten in het interface van technologie. Het interface zet aan tot een ‘ideaal gebruik’ van de applicatie en produceert zodoende normen die privacy impliceren. WhatsApp Messenger is gekozen als casus wegens populariteit en de persoonlijke insteek. Privacy is gedefinieerd middels Daniel Solove’s model van privacy dat meerdere conceptualiseringen van privacy samenvoegt en wat gericht is op de instrumentele waarde van privacy. De applicatie is onderzocht middels de walkthrough onderzoeksmethode waarbij alle schermen van de applicatie zijn geanalyseerd. De analyse is gestuurd door het raamwerk van Palen en Dourish dat drie grenzen onderkent in privacyregulatie in de sociotechnische omgeving, namelijk de grens tussen welke informatie privé en publiek is, de grens tussen verschillende sociale relaties en de grens tussen het hebben of ontberen van controle over gedeelde informatie. Aan de hand van de analyse is een vierde grens toegevoegd betreffende de eis van beschikbaarheid vanuit de technologie en een behoefte aan onbereikbaarheid van de gebruiker. Deze norm van beschikbaarheid omvat de andere vastgestelde normen van immediacy, all-in or allout eigendomsoverdracht doordat gebruikers gevraagd wordt hun tijd, aandacht en informatie beschikbaar te stellen voor contacten. Privacy wordt zodoende geïmpliceerd met een bedreiging van de waarden autonomie, vrijheid en intimiteit tot gevolg. WhatsApp is onderdeel van de huidige cultuur van ‘beschikbaarheid’ die geleid heeft tot een ‘digitale aandachtscrisis’ die verholpen zal moeten worden middels het ontwerp van alternatieve technologieën.