De Ontmaking van David Lurie. De verbeelding van de mensenrechtenschending in J.M. Coetzees Disgrace.

Abstract

In deze scriptie wordt een analyse aangeboden van de roman Disgrace (1999) van J.M. Coetzee, waarbij het proces van ontmaken van het hoofdpersonage, David Lurie, uiteen wordt gezet. De theorie van ontmaken is afkomstig van literatuurwetenschapper Pramod K. Nayar, die in zijn boek Human Rights and Literature dit proces aanduidt als een verbeelding van het schenden van de mensenrechten. Hij noemt het proces het “unmaking of the body”, en omdat de theorie nog niet in eerdere Nederlandse onderzoeken is voorgekomen heb ik het vertaald met het “ontmaken van het lichaam”. Nayar plaatst tien romans, waaronder Disgrace, naast elkaar om aan te tonen dat de ervaring van het lijden op verschillende plekken en in verschillende tijden, tot op zekere hoogte, met elkaar vergeleken kan worden. Dit doet hij zonder een hiërarchie aan te brengen tussen de verschillende contexten en conflicten waarmee hij verschillende situaties naast elkaar plaatst en de overeenkomsten laat zien. Deze scriptie biedt een uitgebreidere analyse aan van Disgrace waardoor het inzicht in het proces van ontmaken en in de literaire aspecten van de tekst vergroot wordt. Het proces van ontmaken is een individuele ervaring waaraan een subject onderworpen wordt zodra anderen zijn rechten ontnemen. Dit gebeurt via zowel het lichaam als het bewustzijn en vindt plaats via onder andere fysiek geweld, het binnendringen van een huis en seksueel geweld. David is aan het begin van het verhaal schuldig aan het ontmaken van een van zijn studentes, maar zodra hij verhuist naar het platteland komt hij zelf in een ondergeschikt positie terecht. Hier komt hij in relatie tot verschillende personen te staan die allemaal bijdragen aan zijn ontmaking. Naast de analyse van de kenmerken van ontmaken, zoals uiteen gezet door Nayar, ligt de focus van deze scriptie ook op de vertelsituatie en focalisatie die in de roman aanwezig is. Deze reflecteren de posities die David inneemt in het verhaal.