'De afmeeting der trappen': onderzoek naar de doorlopende stapsgewijze leerlijn in Joachim Heinrich Campes opvolgende serie reisverhalen voor kinderen uit de achttiende eeuw

Abstract

In de achttiende eeuw kreeg binnen de pedagogie het empirisch leermodel, geïnspireerd op Rousseau, steeds vaker de voorkeur boven leren uit boeken. De filantropijnen, een groep Duitse pedagogen die Rousseaus ideeën wilden praktiseren, kozen ook voor een praktische invulling van het leren door kinderen. De rol van het kinderboek werd hierdoor problematisch: hoe zou een boek nog een bijdrage kunnen leveren aan het leerproces binnen dit empirisch leermodel? De filantropijn Joachim Heinrich Campe geeft hierop een antwoord door een serie kinderboeken te schrijven waarin op praktisch niveau leer-en leesvaardigheid worden getraind.

In dit eindwerkstuk wordt onderzocht hoe de pedagoog Joachim Heinirch Campe in zijn serie reisverhalen voor kinderen een stapsgewijze leerlijn heeft aangebracht, waarmee de leer- en leesvaardigheid van de jonge lezer worden geoefend en vergroot. Op het niveau van de leesvaardigheid dient de raamvertelling waarin de eerste twee delen zijn geschreven als voorbeeld van de ideale (voor)leessituatie en laat zo zien hoe de leesbegeleiding door de ouder langzaam moet worden afgebouwd. Op het niveau van de leervaardigheid is te zien hoe Campe zijn lezer per deel nieuwe (wetenschappelijke) kennis aanleert, waarbij wat de lezer heeft geleerd in eerdere delen als parate kennis wordt beschouwd. Daarnaast wordt de lezer een kritische houding aangeleerd ten opzichte van bronmateriaal en informatie. Door deze leerlijnen in een stapsgewijze vorm aan te brengen in zijn kinderboeken, leidt Campe zijn lezers op tot geoefende, zelfstandige lezers..