De taalvaardigheid van peuters en kleuters in Nederland: Het behoren tot een risicogroep en Voor- en Vroegschoolse Educatie

Abstract

In jonge kinderjaren maakt taalontwikkeling een grote sprong. Bovendien heeft taalvaardigheid invloed op latere schoolprestaties. Voornamelijk kinderen uit etnische minderheidsgroepen en lage SES families beginnen vaak aan het basisonderwijs met een taalachterstand. Dit is problematisch omdat deze kinderen de taalachterstand nauwelijks inhalen in vergelijking met leeftijdsgenoten. In dit non-experimentele onderzoek, bestaande uit 157 kinderen uit Utrecht (gemiddelde leeftijd 46 maanden), wordt beoogd om inzicht te krijgen in taalvaardigheid (bestaande uit passieve woordenschat en kennis van begrippen) van deze risicokinderen. In dit onderzoek is, alleen voor kleuters, bevestiging gevonden voor de aanname dat risicokinderen een minder goed ontwikkelde taalvaardigheid hebben dan niet-risicokinderen. Deze bevinding blijft significant wanneer de taalvaardigheid in de eerste taal wordt meegenomen: een gevolg op de bevinding dat Turks- en Berbersprekende kinderen een beter ontwikkelde taalvaardigheid hebben in het Nederlands dan in hun eigen taal. Voor geslacht is geen significant effect gevonden op taalvaardigheid. Ook is in dit onderzoek gekeken of Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE), met als doel taal- en ontwikkelingsachterstanden aan het begin van de schoolloopbaan te reduceren dan wel voorkomen, een effect heeft op taalvaardigheid van risicokinderen. Twee arrangementen worden onderscheiden: het klassieke arrangement, welk gericht is op intensieve interactie met minstens twee leerkrachten, en het gemengde arrangement, waar minder gelegenheid is voor intensieve interactie met de leerkracht. In dit laatste arrangement is compensatie nodig voor de lagere leerkracht-leerling ratio. Mogelijk heeft interactie met leeftijdsgenoten een invloed op de ontwikkeling van risicokinderen. Desondanks zijn er in dit onderzoek nauwelijks verschillen gevonden in taalvaardigheid tussen risicokinderen met of zonder VVE-programma en geen verschillen tussen risicokinderen in een klassiek of gemengd arrangement.