Ontwikkeling van vindbaarheid en begrip in het nieuwe UPO. De invloeden van taalvaardigheid, financiële kennis en opleidingsniveau

Abstract

Ieder jaar wordt vanuit pensioenfondsen een Uniform Pensioenoverzicht (UPO) gestuurd naar pensioengerechtigde werknemers. Hierin staat de huidige en verwachte pensioensituatie van de werknemer vermeld. Omdat het document voor alle lagen van de bevolking is, moet voor iedereen de relevante informatie vindbaar en begrijpelijk zijn. In dit artikel wordt beschreven hoe onderzoek is gedaan naar de mate van vindbaarheid en begrijpelijkheid van de informatie in de nieuwste versie van het UPO. Deze scores worden vergeleken met die van eerdere UPO’s. 115 proefpersonen hebben een vragenlijst met scenariovragen over het UPO beantwoord. Daarbij zijn zij getest op het vinden en begrijpen van de benodigde informatie. Ook heeft iedere proefpersoon een woordenschattoets, een clozetest en een financiële kennistest gemaakt. Uit de resultaten bleek allereerst dat in vergelijking met eerder onderzoek van Lentz en Pander Maat (2013) leesvaardigheid een grotere rol speelt in het vinden van informatie in dit UPO dan bij eerdere UPO’s. Voor begrip geldt het tegenovergestelde: alleen opleidingsniveau heeft een kleine invloed op begrip. Hier kan gesproken worden van een Martinus-effect: de kloof tussen mensen met een hoge leesvaardigheid en mensen met een lage leesvaardigheid is kleiner geworden. Echter, dit gaat wel ten koste van de gemiddelde vind- en begripscores. Een tweede uitkomst van het onderzoek is dat leesvaardigheid meer invloed heeft op vindbaarheid en begrip dan financiële (voor)kennis. Bij nieuwe verbeteringen in het UPO kan dus beter ingestoken worden op de leesbaarheid van het document, in plaats van het verduidelijken of versimpelen van financiële aspecten. Een punt van discussie in dit onderzoek was de mate van vergelijkbaarheid met eerder onderzoek, omdat de opzet en informatie in het UPO zijn veranderd en op sommige punten dus moeilijker te vergelijken waren.