Wie heeft welke touwtjes van DigiD in handen?

Abstract

Digitale overheid of e-government beschrijft het beleid van de overheid waarbij overheidsdiensten online worden aangeboden om de efficiëntie te verhogen. ‘Digitale identiteit’, beter bekend als DigiD, is de digitale identiteit die burgers gebruiken om zich te legitimeren voor het gebruik van deze online diensten. Het bestaat uit een persoonlijke combinatie van een gebruikersnaam en een wachtwoord, gekoppeld aan een burgerservicenummer. Het is een voorbeeld van de neoliberale weg die de overheid in slaat, waarbij de overheid en de markt steeds meer gaan overlappen. In dit onderzoek wordt door middel van een discoursanalyse naar het discours rondom DigiD en een explorerend onderzoek naar de affordances de volgende hoofdvraag beantwoordt: Hoe zien de machtsverhoudingen tussen de overheid en de markt eruit in het huidige systeem van DigiD? Bij de analyses is gebruik gemaakt van de overheidswebsites van DigiD, de ontwikkelaar van DigiD, Logius, en vier zorgverzekeringen die inloggen met DigiD aanbieden. De overheid probeert DigiD aan de man te brengen door de focus in het discours te leggen bij de veiligheid en de invulling van DigiD als systeem. De zorgverzekeraars hebben het op hun websites ook over de veiligheid van DigiD, maar opvallend is ook de focus op het gebruikersgemak dat DigiD met zich mee zou brengen. De overheid heeft wat DigiD betreft toch de meeste touwtjes in handen. Zij zijn verantwoordelijk voor de ontwikkeling en de verspreiding van DigiD en de veiligheid eromheen. Zij hebben uiteindelijk de zeggenschap over het bestaansrecht en de invulling van DigiD als systeem. Binnen dit bestaansrecht heeft de markt echter nog wel bewegingsvrijheid om haar eigen invulling te kiezen bij het implementeren van DigiD. De grootste vorm van vrijheid is hierin de keuzevrijheid: organisaties die een publieke taak uitvoeren zijn niet verplicht om gebruik te maken van DigiD, maar hebben de keuze. Ook hebben ze keuze uit twee veiligheidsniveaus waarin DigiD werkzaam kan zijn. Ondanks de focus op gebruiksvriendelijkheid, kiezen de zorgverzekeringen er wel collectief voor om veiligheid in de techniek en de affordances van DigiD voorop te stellen. Vanaf half juli wordt inloggen met gebruikersnaam, wachtwoord én SMS code verplicht, een beslissing die meer affordances via externe technieken met zich mee brengt.