Van waarde of tot last? Een kwalitatief onderzoek naar ervaringen omtrent het functioneren van mensen met een arbeidshandicap binnen de Universiteit Utrecht
Summary
De lage arbeidsmarktparticipatie van arbeidsgehandicapten en de daaromtrent door de overheid geïntroduceerde wetgeving, brengt met zich mee dat de Universiteit Utrecht arbeidsplaatsen voor arbeidsgehandicapten wil, maar ook moet, realiseren. Om de Universiteit Utrecht meer inzichten te geven in het functioneren van mensen met een arbeidshandicap en negatieve ervaringen hieromtrent in de toekomst te voorkomen, is in het kader van dit onderzoek de volgende onderzoeksvraag geformuleerd:
Wat zijn de ervaringen omtrent het functioneren van mensen met een arbeidshandicap op de werkvloer en hoe kunnen negatieve ervaringen hieromtrent voorkomen worden?
Om deze onderzoeksvraag te kunnen beantwoorden is het functioneren van mensen met een arbeidshandicap vanuit de bestaande wetenschappelijke literatuur geoperationaliseerd aan de hand van de elementen productiviteit en sociale integratie. Vanuit de literatuur bestaat er nog geen algemene theorie over daadwerkelijke ervaringen omtrent deze elementen van het functioneren van arbeidsgehandicapten. In het kader daarvan wordt de onderzoeksvraag in dit onderzoek beantwoord aan de hand van een kwalitatief explorerende onderzoeksstrategie. Vanuit vier verschillende perspectieven, het perspectief van de arbeidsgehandicapte, zijn of haar leidinggevende, zijn of haar directe collega en, indien van toepassing, zijn of haar jobcoach, is aan de hand van 17 semigestructureerde interviews de empirische data in dit onderzoek verzameld.
Uit het analyseren van deze data blijkt dat de respondenten, ongeacht welk perspectief, het functioneren van de arbeidsgehandicapten binnen de Universiteit Utrecht als zeer positief ervaren. Binnen het element productiviteit is enkel het werktempo van de arbeidsgehandicapte lager, hetgeen niet als vervelend ervaren wordt. Daarnaast is de arbeidsgehandicapte nooit ziek, zeer nauwkeurig en is ook de sociale integratie van de arbeidsgehandicapte in een team positief. De arbeidsgehandicapte kent een positieve bijdrage aan het werkklimaat en vraagt beperkt extra begeleiding. Negatieve ervaringen zijn er voornamelijk rond het huidige, langzame aanstellingsproces, hetgeen verbeterd zou kunnen worden door eerdere ervaringen als leermodel te zien en door het aanbieden van informatie in de vorm van een handleiding. Daarnaast komt duidelijk naar voren dat onbekendheid met, negatieve vooroordelen over en eerdere negatieve ervaringen omtrent arbeidsgehandicapten een belangrijke oorzaak zijn van de lage arbeidsmarktparticipatie van mensen met een arbeidshandicap. Training en voorlichting zouden voor het wegnemen hiervan een belangrijke mogelijkheid kunnen zijn.
Om de arbeidsmarktparticipatie van arbeidsgehandicapten te verhogen wordt de Universiteit Utrecht dan ook onder meer aanbevolen om via het HR de mogelijkheden voor het geven van training en voorlichting kritisch te bekijken en te zorgen voor een totstandkoming van de genoemde handleiding. In toekomstig onderzoek kan onder meer aandacht besteed worden aan meer elementen van het functioneren van arbeidsgehandicapten en lijkt ook een zoektocht naar verdere mogelijke verklaringen voor de gevonden overeenkomsten in (positieve) ervaringen tussen de vanuit verschillende perspectieven kijkende actoren noodzakelijk.