Verval en herstel. Over beschrijvingen van lichamen en lichamelijk gebrek in Peter Verhelsts Het spierenalfabet en De kunst van het crashen – tegen een post- en metamoderne achtergrond

Abstract

In de filosofie en de kunsten wordt de laatste tien jaar gezocht naar een antwoord op het postmodernisme. Metamodernisme is een begrip dat steeds vaker opduikt en vertaald kan worden als ‘een verlangen naar oprechtheid’. In dit artikel staat lichamelijkheid centraal. Draait dit begrip in de postmoderne literatuur vooral om alteriteit, vervreemding, aandacht voor het geschonden of zichzelf opheffende lichaam; in de metamoderne literatuur zal naar verwachting vooral aandacht zijn voor heling, herstel, het genezende lichaam. Op zoek naar de beweging van postmodernisme naar metamodernisme, toegespitst op lichamelijkheid, worden twee romans van Peter Verhelst met elkaar vergeleken: Het spierenalfabet (1995) en De kunst van het crashen (2015). In dit artikel staat dan ook de vraag centraal: “In hoeverre manifesteert de verschuiving van postmodernisme naar metamodernisme zich in de beschrijvingen van het lichaam in Het spierenalfabet en De kunst van het crashen van Peter Verhelst?” Het artikel start met een korte uiteenzetting van postmoderne kenmerken, met name toegespitst op lichamelijkheid. Dan volgt een beschrijving van de mogelijke manifestaties van metamodernisme in de literatuur. Vervolgens wordt in de twee romans gezocht naar de manier waarop lichamelijkheid beschreven wordt. De verschuiving van postmodernisme naar metamodernisme manifesteert zich in de beschrijvingen van het lichaam in Het spierenalfabet en De kunst van het crashen van Peter Verhelst op een duidelijke manier. In Het spierenalfabet is lichamelijkheid vaak duidelijk verbonden aan het postmodernisme. Met De kunst van het crashen lijkt Verhelst echter een roman te hebben geschreven met meer metamoderne kenmerken – ook wanneer we kijken naar zijn beschrijvingen van lichamelijkheid. De nadruk op echtheid, op realistische waarneming, op het helende lichaam is hier het bewijs van.