Afkijken bij de Denen: Een thematische analyse naar de constructie van het Deense televisiedrama Forbrydelsen als kwaliteitstelevisie in het journalistiek discours van Nederland

Abstract

Dit onderzoek richt zich op de constructie van het Deense televisiedrama Forbrydelsen als kwaliteitstelevisieserie in het journalistiek discours van Nederland, om een bijdrage te leveren aan het definiëren van kwaliteitstelevisie binnen een discours dat aan veranderingen onderhevig is. Door een aantal transities in het televisielandschap sinds de jaren ’90 zijn namelijk zowel de manier waarop we televisiekijken als de definitie van het medium getransformeerd. Zo stellen televisiecritici, fans en academici dat televisie beter is dan ooit en de status van kunst heeft weten te bereiken. Hoofdzakelijk sinds Robert J. Thompson in 1996 de term kwaliteitstelevisie introduceerde, wordt binnen deze set van discoursen getracht kwaliteitstelevisie en de bijbehorende karakteristieken te definiëren. Ook in de hedendaagse Nederlandse journalistiek is deze ontwikkeling terug te vinden in de vorm van discussies betreffende de kwaliteit van de Deense dramaserie Forbrydelsen. Om de constructie van Forbrydelsen als kwaliteitstelevisie te kunnen achterhalen, geeft dit onderzoek eerst een overzicht van het academisch discours betreffende de karakteristieken van kwaliteitstelevisie binnen de context van de drie gouden eeuwen van televisie. Vervolgens zijn met behulp van een thematische analyse van het journalistiek discours aspecten geïdentificeerd die volgens recensenten van de kwaliteitskranten Trouw, het NRC Handelsblad en de Volkskrant van toepassing zijn op het Deense televisiedrama. Hoewel ik de recensies ruimdenkend heb benaderd, heb ik in de analyse vooral gelet op de karakteristieken van kwaliteitstelevisie zoals gedefinieerd door academici. Dit om uiteindelijk een vergelijking met het academisch discours te kunnen maken en een beeld te geven van de veranderende culturele rol van televisie. Uit het onderzoek blijkt dat het Deense televisiedrama aan alle aspecten van kwaliteitstelevisie voldoet zoals deze zijn opgesteld in het academisch discours betreffende de derde gouden eeuw van televisie en daarmee over de combinatie van elementen beschikt om gerekend te kunnen worden tot kwaliteitstelevisie. Doordat Forbrydelsen beschouwd kan worden als kwaliteitstelevisieserie, levert dit onderzoek een bijdrage aan de legitimatie van het medium televisie binnen de context van convergentie. Daarbij blijkt dat een televisieserie geen alleenstaand cultureel object is, maar altijd wordt beïnvloed door doelstellingen van verschillende stakeholders binnen een specifieke context. Zo is het Deense televisiedrama met de sturende rol van de Deense publieke omroep DR als mecenas politiek gekleurd en is de serie als geheel alleen te begrijpen wanneer de achterliggende doelstellingen van verschillende stakeholders bekend zijn. Uit een vergelijking van het academisch en journalistiek discours blijkt echter ook dat recensenten aspecten van Forbrydelsen noemen, die door academici geïdentificeerd zijn als karakteristieken van kwaliteitstelevisie gedurende de tweede gouden eeuw van televisie. Hieruit is te concluderen dat karakteristieken van kwaliteitstelevisie over de verschillende decennia heen niet zoveel van elkaar verschillen. De karakteristieken van kwaliteitstelevisie kunnen binnen een specifieke context op een andere manier worden geïnterpreteerd door zowel academici, televisiecritici en fans, waardoor het niet haalbaar is om een vaststaande definitie van kwaliteitstelevisie te construeren. In plaats van te zoeken naar een definitie, zou kwaliteitstelevisie dan ook gezien moeten worden als een relatieve, historisch veranderende genrevorm die televisie ontwikkeld heeft.