Wolkers en de waarheid - De auteursfiguur Wolkers als construct van fictie en non-fictie

Abstract

Dit onderzoek bestudeert het beeld van de auteursfiguur Jan Wolkers (1925-­2007) door het fotoboek Werkkleding (1971) en de romans Terug naar Oegstgeest (1965), Turks fruit (1969) en Kort Amerikaans (1962) te analyseren. In deze boeken wordt de grens tussen fictie en non-­fictie gedeeltelijk opgeheven door Wolkers, waardoor het autobiografische karakter van deze boeken benadrukt wordt. In het theoretische kader is eerst een stand van zaken in de Wolkersstudie geformuleerd, vervolgens is er veel aandacht voor de methode van dit onderzoek. Die methode richt zich enerzijds op het bestuderen van auteursfiguren (op basis van Liesbeth Korthals Altes en Laurens Ham) en anderzijds op het bestuderen van autobiografisch proza (op basis van Lut Missinne en Philippe Lejeune).

De analyse behandelt eerst de twee boeken die zich als autobiografisch presenteren (Werkkleding en Terug naar Oegstgeest) en vervolgens Turks fruit en Kort Amerikaans – boeken die zich als fictie presenteren. Hieruit blijkt dat met name de intertekstuele insteek van dit onderzoek productief is: het werd duidelijk dat ook de (fictieve) romans een bijdrage leverden aan het beeld van de auteursfiguur Wolkers. De conclusie is tweeledig. Ten eerste is het beeld van Wolkers samenhangender dan gedacht – tegenstrijdige beelden bleken elkaar juist te versterken. De tweede conclusie gaat over hoe dit beeld tot stand komt, namelijk door zowel in fictie als in non-­‐fictie authenticiteitsstrategieën in te zetten.