Zuid Afrika,land met vele gezichten of slechts een gironummer?

Abstract

De discussie rondom de tentoonstelling Goede Hoop in het Rijksmuseum vormde aanleiding om de beeldvorming over het ‘nieuwe’ Zuid-Afrika te bestuderen. Door het ontbreken van een accurate representatie krijgt een groot publiek een foutief beeld van het huidige Zuid-Afrika (Zajas, 2009). In dit onderzoek staat de documentaire ‘Van Dis in Afrika: Weerzien met Zuid-Afrika’ centraal. Adriaan van Dis gaat voor deze documentaire na een lange tijd van afwezigheid terug naar het ‘nieuwe’ Zuid-Afrika, op zoek naar parallellen en contrasten met de huidige West-Europese samenlevingen (NPO, 2010). De onderzoeksvraag luidt: Welk betoog wordt er geconstrueerd over de Zuid-Afrikaanse culturele identiteit in de reisdocumentaire Van Dis in Afrika: Weerzien met Zuid-Afrika? Door middel van een retorische analyse aan de hand van de theorie van Bill Nichols is gekeken naar de constructie van de Zuid-Afrikaanse culturele identiteit. Hieruit blijkt dat er een zeer homogeen beeld wordt geconstrueerd van een uitzichtloos bestaan, dat wordt versterkt door de bewijsmiddelen ethos en logos. Zuid-Afrika wordt gerepresenteerd als een land in ontwikkeling waar de blanken nog altijd de overhand hebben en het leven van de zwarte bevolking nog steeds wordt getekend door de apartheid. De Zuid-Afrikaanse culturele identiteit wordt gerepresenteerd als de ‘abnormale’ Other in tegenstelling tot de ‘normale’ westerse culturele identiteit van Adriaan van Dis. De mise-en-scéne en de cameravoering in de documentaire versterken deze binaire oppositie.