De functie van 'fake' news binnen de politieke journalistiek in Nederland: een interpretatieve lezing van de satirische nieuwsshow ZONDAG MET LUBACH
Summary
De Westerse samenleving heeft een lange tijd een geordende samenleving geleken. Hans van Driel gebruikt hierbij de schriftcultuur als metafoor:
De schriftcultuur kent immers stabiele teksten met een duidelijk begin en een evident einde. Pagina's volgen elkaar lineair op. Genres zijn helder omschreven. De uitgever, de boekhandel en de bibliotheek zijn de noodzakelijke en unieke instituties om een boek in bezit te krijgen. En het lezerspubliek ten slotte is politiek, religieus en cultureel helder gesegmenteerd.
Echter, van die geordende samenleving is tegenwoordig weinig meer over. Vanaf de jaren zeventig van de 20e eeuw hebben er vele veranderingen plaatsgevonden. Genres zijn niet meer helder omschreven en grenzen tussen nieuws en entertainment en staatszaken en moderne populaire cultuur zijn tegenwoordig lastig te onderscheiden. De satirische nieuwsshow als genre staat in het midden van dit kruispunt. Het is een programma waarin comedy en nieuws samenkomen. Er worden soms verdraaide of onware verhalen verteld om wille van het brengen van comedy. In de literatuur wordt de relatie tussen de satirische nieuwsshow en 'fake' news ook beschreven. Een voorbeeld hiervan is afkomstig van Geoffrey Baym die schrijft over THE DAILY SHOW en hoe deze veelal wordt weggeschoven als 'fake' news, een term met een mijns inziens negatieve connotatie. Volgens diverse auteurs zou de satirische nieuwsshow als parodie op reguliere nieuwsuitzendingen echter een belangrijke en nuttige functie hebben. Paul R.Brewer en Emily Marquardt beweren bijvoorbeeld dat parodieën helpen bij het politiek onderwijzen van burgers. Baym beweert dat de significantie voor politieke communicatie van de satirische nieuwsshow THE DAILY SHOW groter is dan nu veelal wordt aangenomen. Deze zou een belangrijke functie hebben bij het ondervragen van macht en dient gezien te worden als een vorm van alternatieve journalistiek. Aan de hand van een combinatie van een inhoudsanalyse en een tekstuele analyse wordt onderzocht of en in hoeverre deze ondervraging van macht aan de orde is bij het programma ZONDAG MET LUBACH. Dit gebeurt aan de hand van het concept 'satire' en een analyse van onderliggende humortechnieken die deze satire bewerkstelligen. Vervolgens wordt aan de hand van het concept 'parodie' bekeken hoe het reguliere nieuws, dat volgens Baym faalt in zijn democratische functie, wordt bekritiseerd. De analyse heeft aangetoond dat ZONDAG MET LUBACH op sommige vlakken wel significant is voor politieke communicatie, maar hoofdzakelijk bestaat uit politieke humor die geen macht ondervraagt. ZONDAG MET LUBACH heeft niet zo'n potentieel correctieve functie als THE DAILY SHOW, zoals Baym beweert. Verder wordt duidelijk dat de afwijking van de reguliere nieuwsshow hoofdzakelijk een vormelijke afwijking is van de zakelijkheid in de taalkeuze, de invulling van de rol van de presentator en de keuze van verhaallijnen. Deze alternatieve vormen van deze onderdelen kunnen gezien worden als een vorm van kritiek op het reguliere nieuws.