Nucleaire afschrikking in de Berlijncrisis: de invloed van geopolitieke ontwikkelingen tijdens de Koude Oorlog

Abstract

Deze scriptie behandelt de vraag in hoeverre geopolitieke ontwikkelingen van belang waren in de Berlijncrisis eind jaren ’50 en begin jaren ’60 van de 20ste eeuw. De aandacht ligt hierbij met name op de mate waarin de theorie van nucleaire afschrikking in de Amerikaanse beleidsvoering in deze crisis meespeelde. Ook de invloed die de Cubacrisis van oktober 1962 op de situatie in Berlijn uitoefende – en omgekeerd – is in het onderzoek meegenomen. De overwegingen aan Amerikaanse zijde zijn in kaart gebracht door middel van vrijgegeven overheidsdocumenten waarin de betrokkenen redelijk vrijuit hun gedachten en motivaties lieten doorklinken. Met behulp van secundaire literatuur is een beeld geschetst van de stand van zaken in de huidige historiografie over dit onderwerp, en hoe deze scriptie zich daartoe verhoudt. Dit alles heeft geleid tot de volgende conclusies:

- Nucleaire afschrikking speelde een zeer belangrijke rol in de overwegingen aan Amerikaanse zijde gedurende de gehele periode van de Berlijncrisis. De betrokkenen lieten hun beslissingen er duidelijk door beïnvloedden.

- Nucleaire afschrikking draaide in grote mate om perceptie; om bereid te lijken om kernwapens te gebruiken en om niet onder te doen voor de tegenstander. Dit gegeven was van directe invloed op de Amerikaanse beslissingen in zowel Berlijn als Cuba.

- De situatie in Berlijn speelde nadrukkelijk mee in de afhandeling van de Cubacrisis. Op zijn beurt werd de Berlijnkwestie weer beïnvloedt door de uiteindelijke uitkomst van de Cubacrisis. Concreet betekende dit dat het Amerikaanse ultimatum in Cuba vrijwel een direct gevolg was van de bouw van de Muur in Berlijn.

- De afhandeling van zowel de Berlijn- als de Cubacrisis, evenals de rol die nucleaire afschrikking hierin speelde, was van doorslaggevend karakter voor het verloop van de rest van de Koude Oorlog. De demonstratie van Amerikaanse standvastigheid in Cuba betekende in feite een beslissing van het gehele conflict in Amerikaans voordeel.