Sociale media: in de wieg gelegd voor nieuwsparticipatie?

Abstract

Meer dan tien jaar geleden zouden de interactieve affordances (‘possibilities to action’) van sociale media, volgens mediatheoretici zoals Bruns, een oplossing kunnen zijn voor de journalistiek die zich in een crisis bevindt. Volgens Bruns zal de journalistiek zich middels sociale media kunnen herpositioneren door een paradigmaverschuiving van de redactionele logica van gatekeeping, naar een proces van gatewatching - waarin nieuwsparticipatie centraal staat. De vraag of de huidige sociale media – wegens haar economische en technologische mechanismen - vooralsnog nieuwsparticipatie bewerkstelligen is vertaald naar de hoofdvraag: In hoeverre wordt nieuwsparticipatie op de Facebookpagina J/M Ouders door de interactieve affordances ondersteund en hoe worden deze interactieve affordances door de gebruiker toegeëigend? Deze hoofdvraag vertrekt vanuit een relationeel standpunt van affordances dat nieuwsparticipatie als een hybride praktijk beschouwd. Zowel de interactieve affordances die op het platform aanwezig zijn als daadwerkelijk het intentionele gebruik van de nieuwsgebruiker kunnen in interactie met elkaar daadwerkelijk nieuwsparticipatie bewerkstelligen.

Uit de interface-analyse is gebleken dat de Facebookpagina J/M Ouders reeds als een statische folder beschouwd kan worden die gestandaardiseerde pedagogische artikelen naar een ongedifferentieerd massapubliek verspreidt. Hoewel vele interactieve affordances in deze ‘folder’ ondermijnd worden, wordt nieuwsparticipatie in geringe mate ondersteund door de (1) de sociale- affordance van het voeren van een asynchroon responsief dialoog, (2) de content-affordance van het integreren met de content middels het beoordelen, becommentariëren of delen van de inhoud en ten slotte (3) de platform-affordance om - onafhankelijk van technologische aanbevelingen - autonoom artikelen op de Facebookpagina te selecteren. Uit de gebruikersanalyse bleek echter dat wat Facebookgebruikers in de praktijk met deze aanwezige interactieve affordances doen en hoe zij dit zelf ervaren aanzienlijk minder sociaal en participatief is dan door mediatheoretici, zoals Bruns en Jenkins, destijds werd beweerd.

Momenteel lijkt de Facebookpagina J/M Ouders door zowel haar beperkte interactieve affordances als het geringe interactieve gebruik dan ook onvoldoende ‘in de wieg te zijn gelegd’ voor het veronderstelde redactionele gatewatching-model. De diepgaande integratie van Facebook in de nieuwsdistributie is dus per definitie geen participatieve ontwikkeling binnen de journalistiek. Sterker nog: door de technologische en economische logica van Facebook blijkt het commerciële distributiekanaal eerder de gatekeeping-positie uit het tijdperk van de massa-industrie in te nemen. Deze conclusie roept in de toekomst dan ook fundamentele vragen op over de manier waarop het maatschappelijke belang van nieuwsparticipatie op sociale media gewaarborgd kan worden.