Je jouis donc je suis: de mind style van een libertine. Hoe de vertaling van metaforen invloed heeft op de mind style van Merteuil.

Abstract

In de achttiende-eeuwse briefroman Les liaisons dangereuses valt het personage Merteuil op door haar markante mind style. Die manifesteert zich onder andere in haar metaforen, die zowel voortkomen uit ideologische, libertijnse overtuigingen als uit individuele overtuigingen. Haar mind style in de Franse brontekst is samengevat in vijf punten die gebaseerd zijn op haar gebruik van conceptuele metaforen zoals 'interactie met de andere sekse is oorlog' of 'liefde is een ziekte'. Vervolgens is onderzocht in hoeverre de vertaling van haar metaforen invloed had op haar mind style.

Bij de drie vertalingen die zijn onderzocht, waren er geen grote verschuivingen, maar wel enkele kleine. Bij de intertekstuele verwijzingen werd het beeld van Merteuil als een vrouw van de wereld negatief beïnvloed door het weglaten van (tegenwoordig) obscure verwijzingen door alle drie de vertalers. Merteuils strijdlustigheid werd bij de oorlogsmetaforen door Morriëns standaardisering afgezwakt. Bij de beschimpende metaforen ten slotte, heeft de bijtende toon van Merteuil vooral bij de vertalingen van De Jong-Belinfante en Van Oldenburg Ermke aan kracht moeten inboeten. De veranderde mind style leidde tot een afgezwakt personage t.o.v het origineel en een andere leeservaring.