L'humour dans Carambol'Ange – L’affaire Mamie Paulette, livre de jeunesse de Clémentine Beauvais - Analyse et traduction annotée-

Abstract

In deze thesis is onderzoek gedaan naar het vertalen van humor in jeugdliteratuur. Er is getracht een antwoord te geven op de vraag welke strategieën er bestaan om humor te vertalen in jeugdliteratuur en of deze strategieën ook in de praktijk toepasbaar zijn. De onderzoeksgebieden translation studies en humor studies komen in deze thesis bij elkaar. Alvorens de hoofdvraag te beantwoorden is er gekeken naar kenmerken van jeugdliteratuur, de focus ligt op kenmerken die passen bij kinderen van 9 tot en met 12 jaar. Deze fase noemt Appleyard (1991) the reader as hero/heroine. Vervolgens is het concept humor verder uitgewerkt, zo is wat iemand grappig vindt niet universeel maar hangt af van onder andere nationaliteit, afkomst, leeftijd en persoonlijke voorkeuren. In dit onderzoek wordt de definitie van humor van Palmer (1994) gebruikt. Humor in jeugdliteratuur is verder uitgewerkt aan de hand van Cross (2011). Tevens komt de General Theory of Verbal Humor (Attardo & Raskin 1991) aanbod. De formule die Attardo (2002) voorstelt om humor te vertalen zal getest worden in dit onderzoek. Om in te gaan op de vraag hoe humor in jeugdliteratuur vertaald wordt, is er eerst gekeken welke vertaalstrategieën er in het domein van de jeugdliteratuur worden gebruikt (Joosen 2008 en O’Sullivan 2006). Voor het vertalen van humor zijn Delabastita (1993), Attardo (2002) en Van Coillie (2006) geraadpleegd. Dit onderzoek is niet enkel theoretisch maar bevat ook een casus waarin een vertaling is gemaakt van passages uit het jeugdboek Carambol’Ange l’affaire Mamie Paulette (Beauvais 2015). De wetenschappelijke literatuur over jeugdliteratuur, het vertalen van jeugdliteratuur en het vertalen van humor heeft tot een vertaalobjectief geleid voor deze casus. We willen dat de vertaling een humoristische en spannende tekst wordt. Mocht hiervoor een vrijere vertaling soms nodig zijn, dan zijn we hiertoe bereid. Desondanks zullen we zo dicht mogelijk bij de stijl van de oorspronkelijke tekst blijven. Een humortypologie, gebaseerd op Van Coillie & Hellings (2011), heeft als hulpmiddel gediend bij het vertalen. Uit de wetenschappelijke literatuur, het vertaalproces en de reflectie op de vertaling blijkt dat er geen eenduidig antwoord te geven is op de onderzoeksvraag. Hiervoor zijn er te veel verschillende vormen van humor. We zijn dan ook niet overtuigt geraakt van de bruikbaarheid van de formule van Attardo. Daarentegen, kunnen de strategieën van Delabastita voor het vertalen van woordgrappen en Van Coillie voor het vertalen van namen de vertaler handvatten bieden. Deze modellen herinneren de vertaler eraan dat er meerdere vertaalkeuzes mogelijk zijn. Zoals Höning (2010 : 129) het treffend zegt, dient men een evenwicht te vinden tussen reflex en reflectie .