Aesthetic Journalism. Over de effectiviteit van hedendaagse, geëngageerde kunst.

Abstract

We leven in een tijdperk waarin grenzen vervagen, niet alleen geografisch, cultureel, of sociaal gezien, maar ook als het gaat om de symbolische grens tussen kunst en maatschappij. Deze denkbeeldige grens is een veelbesproken onderwerp en is vooral tijdens het modernisme en postmodernisme door veel kunstenaars en kunsttheoretici onderzocht en bekritiseerd. Een veelgehoorde kritiek is dat ‘de kunstenaar’ de maatschappij op provocerende wijze een spiegel voorhoudt, maar dat een activistische houding vervolgens uitblijft. Kunstcriticus en schrijver Hans den Hartog Jager beschrijft in zijn boek Het Streven. Kan hedendaagse kunst de wereld verbeteren? (2014) deze problematiek die typisch is van de huidige tijd: hedendaagse kunst lijkt een ongelimiteerde vrijheid te genieten maar tegelijkertijd zijn de grenzen van de kunstwereld de grenzen van deze vrijheid. Kan een kunstenaar ook een stap verder gaan door daadwerkelijk actie te ondernemen om problematiek met betrekking tot bijvoorbeeld de politiek eigenhandig en actief te bestrijden? In dit onderzoek wordt kunst, waarmee een kunstenaar streeft naar effectiviteit op de maatschappij, vertaald middels het begrip Aesthetic Journalism. Het gaat hierbij niet per se om effect op grote schaal, maar vooral om de aanzet waardoor effectiviteit behaald kan worden. Er wordt gestreefd naar het benoemen van enkele criteria die effectiviteit van hedendaagse, geëngageerde kunst mogelijk maken op de maatschappelijk vraagstukken die hier het onderwerp van zijn. Misschien krijgen kunstenaars in de toekomst wel een prominente rol toebedeeld in de aanpak van maatschappelijke en sociale problemen. Duidelijk is al wel dat de hedendaagse, geëngageerde kunstpraktijk er de potentie voor heeft. Ik zie Aesthetic Journalism als een vorm van kunst waarin de praktijk van het leven op een concrete manier wordt vertaald, waarbij voortdurende nieuwsgierigheid wordt gestimuleerd en de wereld om ons heen wordt vastgelegd, bekritiseerd en, zo nodig, aangepast.