De iPad, het geheime wapen voor leesbevordering? Een empirisch onderzoek naar de invloed van digitaal lezen op immersie, leesmotivatie en tekstbegrip

Abstract

De voordelen van lezen voor de taalontwikkeling en de ontwikkeling van sociaal-emotionele vaardigheden van jongeren is meermaals bewezen. Helaas blijkt dat leesplezier en leesfrequentie bij jongeren afnemen naar mate ze ouder worden. Hun schijnbaar aangeboren affiniteit met digitale media biedt wellicht een kans om het tij te keren en hen weer aan het lezen te krijgen. Of digitaal lezen dezelfde positieve effecten heeft als lezen van papier is echter nog maar de vraag. Onderzoek naar de verschillen tussen digitaal en van papier lezen laat uiteenlopende effecten zien. Leesmotivatie blijkt inderdaad aangewakkerd te kunnen worden, met name minder gemotiveerde lezers, van digitale apparaten te laten lezen. Immersie en tekstbegrip lijken echter negatief te worden beïnvloed door lezen van digitale dragers, hoewel er ook aanwijzingen zijn dat dit effect voor jonge kinderen niet opgaat. In dit onderzoek is gekeken in hoeverre immersie, leesmotivatie en tekstbegrip verschillen bij lezen van papier en van iPad door brugklassers. Ook is onderzocht of ervaring met lezen van de iPad de negatieve gevolgen van digitaal lezen voor immersie en tekstbegrip kan verzachten of eventueel opheffen. Dit is getoetst middels een experiment met een 2x2 design waarin drager (iPad en papier) en ervaring (iPadklas en reguliere klas) werden gevarieerd. Leerlingen lazen een tekst en vulden vervolgens een vragenlijst in. Deze vragenlijst mat de constructen immersie, leesmotivatie en tekstbegrip. Het blijkt dat zowel leerlingen met als zonder ervaring met iPads minder immersie ervaren wanneer ze digitaal lezen. Daarnaast ervaren leerlingen uit iPadklassen in het algemeen minder immersie dan leerlingen uit de reguliere klassen. Leesmotivatie wordt alleen verhoogd door digitaal lezen wanneer leerlingen niet gewend zijn met iPads te werken. Zitten ze in de iPadklas dan verhoogt lezen van papier juist de motivatie. Tot slot lijken leerlingen een tekst beter te begrijpen wanneer ze van papier lezen, onafhankelijk van de klas waarin ze zitten. Het afwisselen van verschillende dragers lijkt dus de sleutel tot het verhogen van leesmotivatie en het waarborgen van immersie-ervaring en tekstbegrip.