De kanteling in het sociale domein

Abstract

Het doel van dit onderzoek was om op een kwalitatieve manier kennis te vergaren of kwetsbare burgers in de gemeente Haarlem informele zorg willen en kunnen ontvangen. Door de kanteling van het sociale domein wordt er in toenemende mate van burgers verwacht zelfredzaam te zijn en een beroep te doen op hun eigen sociaal netwerk (Timmermans & Kwekkeboom, 2012). De vraag is echter of kwetsbare burgers kunnen en willen voldoen aan deze verwachting (Linders, 2009: Van Haren, 2015). Naast het afnemen van achttien interviews met Wmo-cliënten, zijn er twee focusgroepen afgenomen met zorgindicatoren van zorgorganisaties en één focusgroep met Wmo-consulenten. Zorgprofessionals zijn in dit onderzoek opgenomen, aangezien zij veelal binnen dit vraagstuk buiten beschouwing gelaten worden (zie bijvoorbeeld Grootegoed & Tonkens, 2015). De volgende factoren worden aangevoerd voor het wel of niet willen ontvangen van informele zorg door kwetsbare burgers: de identificatie van kwetsbare burgers als gelijkwaardige burgers, vraagverlegenheid, acceptatieschroom, de ervaringen met of de inschatting van de kwaliteit van de informele zorg, de definiëring van zelfredzaamheid, financiële mogelijkheden en de urgentie om zorg te ontvangen. Bij de vraag of kwetsbare burgers informele zorg kunnen ontvangen worden de volgende factoren aangedragen: de samenwerking tussen alle betrokkende partijen, het sociaal netwerk, evenwichtige relaties, familiale solidariteit, handelingsverlegenheid, de verdeling tussen de informele zorgverleners en zorgbehoevenden en onwetendheid onder kwetsbare burgers over hoe informele zorg ingezet en bewerkstelligd kan worden. In dit onderzoek kan geconcludeerd worden dat het voor kwetsbare burgers niet vanzelfsprekend is dat zij informele zorg willen en kunnen ontvangen. Op basis van dit onderzoek kunnen zodoende kanttekeningen geplaatst worden bij de kanteling van het sociale domein. De doelstellingen van de beleidsontwikkelingen zouden wel kunnen worden bereikt als burgers bijvoorbeeld beschikken over een groot en goed functionerend sociaal netwerk, of als zij geen acceptatieschroom tegenover de informele zorg hebben.