Tussen verantwoordelijkheid en terughoudendheid: De Duitse politieke debatten over de militaire interventies in Kosovo, Afghanistan, Irak en Libië

Abstract

Sinds de eenwording wordt Duitsland door zijn internationale bondgenoten verwacht een grotere verantwoordelijkheid op zich te nemen in de oplossing van militaire conflicten in de wereld. Het Duitse volk worstelt echter nog met de last van het eigen verleden en houdt er een terughoudende of zelfs pacifistische positie op na. Ook daar moet de politieke elite rekening mee houden. In deze scriptie is onderzocht hoe de twee grootste politieke partijen, de CDU/CSU en de SPD, zich in dit spanningsveld hebben bewogen in de Bondsdagdebatten over militaire inzet in Kosovo (1998-1999), Afghanistan (2001), Irak (2002-2003) en Libië (2011): in welke mate is er sprake geweest van continuïteit(en) in de standpunten van deze partijen en hoe beïnvloedt een rol als regerings- of oppositiepartij hun standpuntbepaling?