Paaps mededogen of Protestantse zorg. De ontwikkeling van de armenzorg in de 16e en vroege 17e eeuw en de verandering hierin ten gevolge van reformatie en opstand, gespiegeld aan Rotterdam.

Abstract

De 16e en 17e eeuw waren in de Nederlanden net als in een groot deel van Europa een turbulente periode waarin de reformatie tot religieuze maar ook tot bestuurlijke veranderingen leidde. In de armenzorg maakte de hiërarchische structuur van de katholieke kerk al vanaf de vroege 16e eeuw plaats voor andere bestuursvormen. Het algemene beeld van de armenzorg na de reformatie, waarbij de verantwoordelijkheid van stadbesturen in de Nederlanden hierin sterker werd, is daarmee een beeld van een zwakke volgende stap in een gelijkgerichte ontwikkeling die door de reformatie niet onderbroken werd. Een nader beschouwing toont echter dat de verandering die de structuur van de armenzorg in de reformatie doormaakte een breuk is in het logische verloop. De keuze voor het Calvinistisch model met een centrale rol voor de diaconie werd gemaakt vanuit een politieke en religieuze motivatie, maakte het heersende systeem in de Noordelijke Nederlanden minder efficiënt en leidde tot versnippering van inspanningen.