Meer is niet altijd beter: De invloed van risicocumulatie op storend gedrag, slechte werkhouding en de leerkracht-leerlingrelatie in het basisonderwijs, voortgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs

Abstract

Om meer inzicht te verkrijgen in schoolloopbanen is er kwantitatief onderzoek uitgevoerd naar de invloed van risicocumulatie op schools functioneren (storend gedrag en werkhouding) en de leerkracht-leerlingrelatie. In een oost-Nederlandse krimpregio met een relatief laag opgeleide en taalarme bevolking zijn data verzameld op drie jaarlijkse meetmomenten (T1, T2, T3; n = respectievelijk 1407, 1275 en 1161). Leraren afkomstig uit het primair onderwijs (po), voortgezet onderwijs (vo) en middelbaar beroepsonderwijs (mbo) hebben gegevens ingevuld over hun leerlingen. Uit het onderzoek blijkt dat risicocumulatie zowel schools functioneren als de leerkracht-leerlingrelatie voor zowel één als twee jaar later voor alle onderwijstypen voorspelt. Over het algemeen verklaart risicocumulatie als continue variabele meer variantie in de afhankelijke variabelen dan risicocumulatie als dichotome variabele. Verder wordt er zowel een lineair verband als een licht threshold effect gevonden. Daarnaast wordt er een mediatie-effect van conflict in de relatie tussen enerzijds risicocumulatie (T1) en anderzijds storend gedrag en werkhouding (T2) gevonden voor leerlingen in het vo en mbo. De onderzoeksresultaten zijn conform de risicocumulatietheorie, het levensloopmodel en het ecologisch model. Op basis van dit onderzoek wordt geconcludeerd dat de ontwikkeling van het kind gezien moet worden in de gehele context van zowel school, als het gezin en de buurt. In het verlengde hiervan is het voor scholen niet genoeg om alleen schoolgedrag te observeren, maar ook oog te hebben voor de thuissituatie van het kind.

In this quantitative study, with the purpose to learn more about school careers, the associations between cumulative risk on the one hand and school functioning (disruptive behavior and attitude) and the student-teacher relationship on the other hand were examined. Data were collected on three annually moments (T1, T2, T3; n = 1407, 1275 and 1161 respectively) in the east part of the Netherlands in a region where the population decreases and language skills are relatively poor. Analyses were conducted using data from teachers from primary schools, secondary schools and secondary vocational education, who filled in questionnaires about their pupils. The results suggest that cumulative risk predicts both school functioning and the student-teacher relationship both one and two years after for all types of education. Cumulative risk as a continuous variable explains more variance in dependent variables than cumulative risk as a dichotomous variable. Evidence for a linear and a small threshold effect was found. The results also indicated that conflict significantly mediated the relation between on the one hand cumulative risk (T1) and on the other hand disruptive behavior and attitude (T2) for pupils in secondary schools and secondary vocational education. The findings support the cumulative risk theory, life course theory and the ecological model. This study shows that the development of children should be viewed in the entire context of both school and family and the neighborhood. In line with this, schools should not only observe children’s behavior at school, but should also be aware of the home environment of the child.