La presentazione della politica italiana dai media olandesi. Uno studio di caso sulla presentazione di Silvio Berlusconi durante il mese di novembre 2011 in due giornali olandesi

Abstract

Deze bachelorscriptie behelst een onderzoek naar de manier waarop de Nederlandse media de Italiaanse politiek, en met name de figuur van ex-premier Silvio Berlusconi, neerzetten. Dit omdat Nederlanders zich over het algemeen in de afgelopen jaren verbaasd hebben over de uitingen, acties en beweegredenen van Silvio Berlusconi en dan met name aangaande zijn persoonlijk bestaan. Gesprekken over Italiaanse politiek gingen zo goed als uitsluitend over de ‘strapatsen’ van de excentrieke premier. Dit terwijl Italië zowel op economisch als op cultureel gebied een belangrijke partner van Nederland is. Zo is, tegen de het algemene denkbeeld in, Italië het land waar Nederland relatief gezien het meest aan verdient van al haar handelspartners.1 Ontwikkelingen in de Italiaanse politiek zijn dus zeker van belang voor Nederland. Om te kijken of deze interesse voor het persoonlijke leven van Berlusconi wellicht vanuit de media zijn ‘opgedragen’ zijn de theorieën agenda-setting en framing gebruikt. Deze theorieën, afkomstig uit de communicatiewetenschappen, hebben het effect laten zien van nieuwsmedia op de gedachten, meningen en interesses van het volk. Uit onderzoek naar de theorieën is naar voren gekomen dat hoe meer aandacht een onderwerp krijgt in de media, hoe meer importantie men aan dat onderwerp toedicht en hoe meer men daarover spreekt. Voor dit onderzoek is een analyse gemaakt van artikelen gepubliceerd op de websites van respectievelijk de Volkskrant en De Telegraaf waarin de naam Berlusconi genoemd werd en die gepubliceerd zijn gedurende de maand november van het jaar 2011. Deze kranten zijn gekozen aangezien zij de grootste kranten van Nederland van respectievelijk links en rechts zijn, de keuze voor deze maand is gebaseerd op de politieke en economische ontwikkelingen die zich in Italië en Europa hebben voorgedaan gedurende deze periode. De regering Berlusconi IV is afgetreden onder druk van de financiële markten en kende als opvolger het eerste Kabinet Monti, een zakenkabinet. De keuze voor deze maand ligt hem juist in deze abnormaliteiten: als zelfs in deze maand een groot deel van de artikelen waarin Berlusconi een rol speelt artikelen zijn die verhalen over het persoonlijke leven van Il Cavaliere en beperkt of geen aandacht besteden aan zijn regeringsbeleid of genomen besluiten, is het waarschijnlijk dat dit in andere, minder bewogen, maanden tijdens zijn heerschappij ook het geval is. 1 Internationaliseringsmonitor 2014, tweede kwartaal, CBS, via http://www.cbs.nl/nl- NL/menu/themas/internationale-handel/publicaties/publicaties/archief/2014/2014m21kwii-pub.htm 3 Verwacht werd dat de media minstens een matige invloed op de interesse van het publiek voor het persoonlijk leven van Silvio Berlusconi zouden hebben. Dit zou moeten betekenen dat tussen de 20 en de 40 procent van de geschreven artikelen waarin Berlusconi voorkwam, over zijn persoonlijke leven zouden moeten verhalen. Verder werd verwacht dat, aangezien de Volkskrant meer gezien wordt als een kwaliteitskrant dan De Telegraaf, deze laatste zich meer zou bezig hebben gehouden met het persoonlijk leven van Silvio Berlusconi dan de Volkskrant.2 In totaal zijn er 190 artikelen geanalyseerd. Van dit totaal komen er 143 uit de Volkskrant en 47 uit De Telegraaf. Uit de analyse blijkt dat iets meer dan 26 procent (50 artikelen) van het totaal aantal artikelen gaan over het persoonlijk leven van de ex-premier. Hiermee is bevestigd dat de media inderdaad op zijn minst een matige invloed uitoefenen op de Nederlandse publieke opinie aangaande dit onderwerp, in deze maand. De hypothese aangaande de verwachte grotere interesse voor de persoonlijke aspecten van het leven van Berlusconi van De Telegraaf in vergelijking met de Volkskrant is verworpen. Dit onderzoek kan van belang zijn voor het inzicht in de mening over politieke figuren en politieke besluiten in andere landen. Aangezien de politieke ontwikkelingen binnen een land behorende tot de Europese Unie steeds belangrijker worden voor de andere landen behorende tot dezelfde unie, is een goede en objectieve berichtgeving over die ontwikkelingen essentieel. Het in kaart brengen van de huidige situatie aangaande de berichtgeving kan het bewustzijn vergroten en daarmee een eerste stap zijn naar het te bereiken doel. 2 Jan Bosman & Leen d’Haenens, ‘News reporting on Pim Fortuyn: framing in two Dutch newspapers’ Media, Culture & society 30.5 (2008): 739.