De Medische Wereld Draait Door: Een explorerend onderzoek naar hoe geloofwaardig kan worden gecommuniceerd over medische behandelmethodes via de televisie talkshow De Wereld Draait Door

Abstract

Door de opkomst van commerciële televisiezenders is de aandacht van alledaagse medische problemen in de medische publiekscommunicatie verschoven naar gepersonifieerde narratieven, verteld door patiënten of hun naasten (Verhoeven, 2008, p. 470). Medische publiekscommunicatie heeft hierdoor meer de nadruk op infotainment (Brants, 1998) en entertainment (Verhoeven, 2008) gekregen. De vraag die hieruit rijst is of medische publiekscommunicatie over een nieuwe behandelmethode via een televisie talkshow als De Wereld Draait Door, vanwege de infotainment benadering, geloofwaardig overkomt bij de patiënten waarvoor de behandelmethode bedoeld is, welke belemmerende/bevorderende factoren hierbij een rol spelen en in hoeverre visuele tekens een bijdrage hieraan leveren. Aan de hand van een literatuurreview, semigestructureerde interviews en online enquête is hier antwoord op verkregen. De competentie en betrouwbaarheid van de mensen (bronnen) die over de behandelmethodes spreken kunnen zowel bevorderend als belemmerend werken. Als medische wetenschappers of grondleggers van een behandelmethode zelf de informatie over een behandelmethode geven, werkt dit zeer bevorderend voor de geloofwaardigheid van de bron en de boodschap. Daarnaast hebben de competentie en betrouwbaarheid van de presentator van het programma en eventuele gasten die deelnemen aan het gesprek ook effect op de geloofwaardigheid van een televisie item. Het medium televisie an sich heeft geen belemmerend of bevorderd effect op de geloofwaardigheid. Dit wordt in verband gebracht met de geloofwaardigheid van het televisieprogramma en de aard van de mediabedrijven die de programma’s uitzenden (commercieel/publiek). Factoren die de mediageloofwaardigheid bevorderen/belemmeren zijn de bevooroordeeldheid en betrouwbaarheid van televisieprogramma’s. De volledigheid van de boodschap is bepalend voor de boodschapgeloofwaardigheid. Mensen met kanker willen graag informatie over de doelgroep, slagingskansen, toepassing in de praktijk en de beschikbaarheid van een behandelmethode. Indien informatie over een behandelmethode niet volledig wordt bevonden en informatie te rooskleurig wordt gebracht, wekt dat scepsis over een boodschap. Een animatie over de werking van een behandelmethode (op celniveau) kan bevorderend werken voor de begrijpelijkheid en de geloofwaardigheid van de boodschap, mits de animatie geloofwaardig wordt geacht en wordt toegelicht (door een wetenschapper).