'Het niet thuis te brengen type' - Een zoektocht naar identiteit in de roman Onbewoonbaar lichaam

Abstract

Migranten en migratieliteratuur worden vaak benaderd met het idee dat ze tussen de verschillende culturen in staan. Deze middenpositie vormt een belangrijk uitgangspunt in mijn onderzoek naar de roman Onbewoonbaar lichaam van Semira Dallali. In dit onderzoek staat de volgende vraag centraal: op welke manier wordt lichamelijkheid ingezet om het effect van de mixed race van de protagonist in de roman Onbewoonbaar lichaam te verbeelden? Identiteit speelt ook een belangrijke rol. Vanaf het postkolonialisme zijn er verscheidene ideeën geweest over dit begrip: zo kan identiteit gebaseerd zijn op essentialistische verschillen of op hybriditeit als een onstabiel en een aan verandering onderhevig proces. Het valt te stellen dat het begrip identiteit altijd al problematisch is geweest, maar helemaal wanneer er gesproken wordt over iemand van mixed race. Zo is het begrip mixed race al moeilijk te definiëren, laat staan de identiteit van iemand van gemengde afkomst. Toch heb ik onderzoek gedaan naar identiteit in de roman. Dit heb ik onderzocht aan de hand van de begrippen verteller, focalisator en retroversie uit de literatuurbenadering narratologie. Verder heb ik het boek onderzocht door gebruik te maken van drie sancties — verstoting, geweld en hokjesdenken — die in onderzoek naar voren kwamen als patronen die mensen van mixed race in hun leven vaak ervaren. Uit mijn analyse komt naar voren dat lichamelijkheid op allerlei manieren een rol speelt: retroversies worden in gang gezet door lichamelijke associaties en de protagonist, Semira, voelt zich schuldig, omdat ze denkt dat haar uiterlijk, dat het gevolg is van haar gemengde afkomst, de sancties veroorzaakt heeft. Gaandeweg verandert dit beeld waardoor Semira haar gemengde moeilijk te definiëren afkomst leert accepteren, omdat ze beseft dat zij de verschillende sancties met haar mixed race niet heeft veroorzaakt. Vanaf dat moment kan ze haar identiteit vormgeven aan de hand van haar moeilijk te plaatsen gemengde afkomst: haar identiteit is transnationaal geworden. Deze transnationale identiteit zou ook als uitgangspunt kunnen dienen voor de benadering van migratieliteratuur.